Geef me de 5

Geef me de 5 is een methodiek die praktische handvatten biedt voor het begeleiden van mensen met autismespectrumstoornis (ASS) en andere doelgroepen die problemen ervaren of probleemgedrag laten zien als gevolg van storingen in de informatieverwerking. De methodiek is erop gericht de zelfstandigheid van degene met autisme te bevorderen en zijn of haar kwaliteit van leven te vergroten.

Geef me de 5 B.V. is de naam van de organisatie die voorlichting en scholing geeft over de methodiek. De organisatie is gevestigd in Doetinchem.

Geschiedenis[bewerken]

De Geef me de 5-methodiek is empirisch ontwikkeld door orthopedagogisch gedragsdeskundige Colette de Bruin. In 2004 is deze methodiek vastgelegd in het boek Geef me de 5 - een praktisch houvast bij de opvoeding en begeleiding van kinderen met autisme^[1] en sindsdien verder ontwikkeld. In 2017 is de methodiek wetenschappelijk onderbouwd dankzij breed literatuuronderzoek door neuro-fysisch gedragswetenschapper dr. Fabiënne Naber. Deze onderbouwing verklaart zowel het gedrag van mensen met autisme, alsook de effecten van de Geef me de 5-methodiek op dit gedrag en het algemeen functioneren. Resultaten en conclusies uit dit onderzoek zijn gepubliceerd in het boek Dit is autisme. Van hersenwerking tot gedrag.^[2]

Uit dit onderzoek is gebleken dat de acht storingen in het brein de informatieverwerking van iemand met autisme belemmeren. De wetenschappelijke verbanden die Naber heeft weten te leggen gecombineerd met de jarenlange praktijkervaring van De Bruin leidden tot nieuwe inzichten: niet de gefragmenteerde waarneming, maar de gefragmenteerde informatieverwerking is de oorzaak voor gedrag bij autisme. En problemen met de Theory of Mind, centrale coherentie (CC), executieve functies (EF) en spiegelneuronen zijn niet de oorzaak van autistisch gedrag, maar het gevolg van de gefragmenteerde informatieverwerking en de beperkt werkende superior temporal sulcus (in het brein) die sociale informatie niet als zodanig herkent.

De visie van Geef me de 5[bewerken]

‘Van overleven naar leven naar regie over eigen leven.’[bewerken]

Als er te veel onduidelijkheid is, uit zich dat in ongewenst of moeilijk verstaanbaar gedrag (gedrag dat niet meteen begrepen wordt, onverwacht is of in de ogen van de ander niet past in de context). Degene met autisme is dan aan het overleven. De Geef me de 5-methodiek interpreteert dit gedrag als een hulpvraag, een signaal. Boos worden om het gedrag of het gedrag corrigeren, heeft op geen enkele manier een langdurig effect. Het gedrag nauwgezet signaleren en interpreteren, en teruggaan naar de oorzaak ervan (de storingen in het brein), vormt de basis voor de aanpak met een positief effect op korte en lange termijn. Door de communicatie en omgang af te stemmen op het autisme, verlaagt het stressniveau bij degene met autisme. Daardoor ontstaat er rust en ruimte voor ontwikkeling.

VIP[bewerken]

Ouders, begeleiders en zorg- en onderwijsprofessionals vormen de sleutel naar die ontwikkeling en kunnen een brug slaan tussen degene met autisme en zijn of haar omgeving. Geef me de 5 noemt hen daarom ‘VIP’, very important person. Door Geef me de 5-methodiek toe te passen, hanteert de VIP een eenduidige begeleidingsstijl. Het doel van de aanpak is: een veilige leef-, woon-, leer- en/of werkomgeving creëren voor degene met autisme. Daarnaast biedt de VIP structuur, regels en leerstrategieën die degene met autisme niet automatisch zelf ontwikkelt. Waar degene met autisme de samenhang mist, kan de VIP deze aanbrengen en waar grenzen nodig zijn, is de VIP de persoon die deze stelt. Vanuit een duidelijke en voorspelbare, veilige basis kan de VIP degene met autisme stapsgewijs begeleiden van persoonsafhankelijk via structuurafhankelijk naar zo zelfstandig mogelijk. Dat bevordert het welzijn van degene met autisme en geeft ook andere betrokkenen meer tijd en ruimte.

Basishouding[bewerken]

Voorwaarde voor het succesvol toepassen van Geef me de 5 is de basishouding. Dat houdt in:

Met kennis van autisme (met de Auti-bril op), gaat de VIP altijd terug naar de onderliggende oorzaak van het gedrag. Hij of zij past de aanpak daarop aan.
De VIP heeft een onvoorwaardelijk geloof in degene met autisme, is positief ingesteld en zoekt naar mogelijkheden.
De VIP heeft respect voor de eigenheid van degene met autisme en voor het gedrag als gevolg van het autisme.
De VIP is authentiek en betrouwbaar, heeft zelfreflectie en durft ‘sorry’ te zeggen als hij of zij niet duidelijk was.
Als degene met autisme iets nog niet kan, helpt de VIP op een manier die degene met autisme zo zelfstandig mogelijk maakt.

Doelgroep[bewerken]

De Geef me de 5-aanpak is specifiek gericht op mensen met autisme, maar is ook effectief gebleken bij andere doelgroepen met een informatieverwerkingsprobleem, zoals mensen met een verstandelijke beperking, jonge kinderen, mensen met dementie of mensen met niet-aangeboren hersenletsel (NAH).

De oorzaak van gedrag bij autisme volgens Geef me de 5[bewerken]

Bij autisme kunnen acht storingen in het brein de informatieverwerking verstoren[i] en stress veroorzaken. Die acht storingen zijn:

Gefragmenteerd informatie verwerken
Sociale informatie niet herkennen
Foute koppelingen maken
Over- of ondergevoelig reageren
Moeite hebben met betekenis verlenen
Chaotisch informatie opslaan
Referentiekaders missen
Informatie niet weggooien

Alle storingen hangen met elkaar samen, want de ene storing heeft invloed op de andere. Het gedrag dat waarneembaar is, is het directe gevolg van die optelsom.

De acht storingen kunnen overal in het brein voorkomen, de mate waarin verschilt per persoon en kan ook verschillen per plaats in het brein. Dat maakt dat ieder individu met autisme uniek reageert. Hoe groter de storingen en hoe meer verspreid door het brein, hoe moeilijker de informatieverwerking verloopt en hoe lastiger het voor degene met autisme is om de wereld om hem heen te begrijpen en daarin gepast te reageren.

De stress die de storingen in het brein veroorzaken, heeft negatieve gevolgen voor alle ontwikkelingsgebieden. Autisme is hierdoor een pervasieve ontwikkelingsstoornis.

Daarnaast zijn er vijf omgevingsfactoren die stress veroorzaken:

Overprikkeling
Onduidelijkheid
Onvoorspelbaarheid
Overvragen
Ondervragen

Wat is er specifiek aan de methodiek?[bewerken]

De Geef me de 5-methodiek onderscheidt zich op zeven belangrijke gebieden^[3]:

Geef me de 5 gaat terug naar de oorzaak van het gedrag van degene met autisme – acht storingen in het brein en vijf omgevingsfactoren – en stemt daar de aanpak op af.
Geef me de 5 is 24/7 en levensbreed inzetbaar, zowel in het gezin als op het gebied van wonen, school, werk, relaties en maatschappelijke participatie.
Geef me de 5 sluit aan op alle ontwikkelingsgebieden van degene met autisme: cognitief, fysiek, motorisch, sociaal en emotioneel. Daardoor is Geef me de 5 succesvol in te zetten voor onder meer sensomotorische integratie, de ontwikkeling van sociale vaardigheden en taalontwikkeling, maar ook bij angsten, trauma’s en foute koppelingen bij autisme of een ander individu met informatieverwerkingsproblemen.
Geef me de 5 is zowel toepasbaar op eenvoudige als complexe casussen. Bovendien is deze methodiek ook effectief inzetbaar en toepasbaar bij moeilijk verstaanbaar gedrag.
Geef me de 5 geeft concrete, praktische handvatten die op maat zijn toe te passen bij ieder individu met autisme.
De ‘behandeling’ en begeleiding op basis van Geef me de 5 vindt plaats in de eigen context van degene met autisme. De Geef me de 5-methodiek is geen therapie op gezette uren op een vaste plaats, maar een manier van kijken, benaderen en ondersteunen die verweven is in het alledaagse leven.
De Geef me de 5-basishouding is de grondslag voor het handelen: de VIP zal nooit het probleem bij degene met autisme leggen, maar gedrag altijd interpreteren als signaal of hulpvraag en bij zichzelf te rade gaan: wat kan ik eraan doen, zodat degene met autisme er nu of in het vervolg geen last meer van heeft? Bovendien is de methodiek onderdeel van het natuurlijk handelen van de VIP, is de VIP respectvol, heeft hij/zij een positieve instelling en onvoorwaardelijk vertrouwen in de ander en is de VIP in staat tot zelfreflectie.

Onderdelen van de methodiek[bewerken]

De Geef me de 5-methodiek bestaat uit de basishouding, Auti-communicatie^[4] en verschillende methoden en technieken.

De Basis Auti-communicatie en basismethoden past de VIP altijd toe bij iemand met autisme. Daardoor kan degene met autisme de informatie makkelijker verwerken.
De Auti-communicatietechnieken en specifieke methoden past de VIP toe om een specifiek probleem te voorkomen of aan te pakken.

Inzet van visuele ondersteuning[bewerken]

Gesproken taal geeft altijd sociale informatie en ruimte voor interpretatie. Sociale informatie komt niet altijd als zodanig aan in het brein van iemand met autisme. Dat kan onduidelijkheid en stress veroorzaken. Geef informatie daarom zo feitelijk mogelijk. Plaatjes ontdoen informatie van de sociale lading. Teken daarom mee met een gesprek en biedt een ketting van taken aan aan de hand van pictogrammen. Zo is de informatie altijd consistent en eenduidig.

Bewezen effectiviteit[bewerken]

De effectiviteit van de Geef me de 5-methodiek is voor het eerst bewezen door onderzoek in 2012 (de Bruin). Daaruit bleek dat de opvoedingsbelasting sterk vermindert na behandeling met de Geef me de 5-methodiek. Voor de start van de behandeling scoorden cliënten binnen het klinische gebied op het niveau van ‘ernstige problemen die behandeling behoeven’. Twee jaar na het afronden van de behandeling scoorden cliënten buiten het klinische gebied op het niveau van ‘geen zorgen van betekenis’. Daarnaast nam ook de behoefte aan een vervolgbehandeling af.

Uit grootschalig wetenschappelijk onderzoek van de Erasmus Universiteit Rotterdam, onder leiding van Dr. Fabiënne Naber, naar de effectiviteit van de Geef me de 5-methodiek in de zorg, het onderwijs en thuissituatie blijkt dat Geef me de 5 een duidelijk effect heeft.^[5] In een eerste onderzoek (2016-2018) hebben begeleiders voorafgaande en na afloop van de Geef me de 5-cursus vragenlijsten ingevuld met betrekking tot de ervaren werkstress en conflicten tussen cliënten onderling en tussen cliënt en begeleider in het werk met mensen met autisme, al dan niet met een verstandelijke beperking. Uit dit onderzoek komt naar voren dat de ervaren werkstress van de begeleider significant daalt door betere communicatie tussen begeleider en cliënt. Door verbeterde communicatie zijn er significant minder conflicten in de groep. Hierdoor is er meer stabiliteit op de groep en neemt de stress en werkdruk van begeleiders zichtbaar af. Bovendien zijn ouders meer tevreden over de begeleiding van hun kind.

Scholing[bewerken]

Geef me de 5 organiseert diverse lezingen en cursussen, zowel voor ouders en verwanten als voor professionals die met mensen met autisme werken en/of hen begeleiden. De lezingen en cursussen leren deelnemers wat autisme is, wat de gevolgen zijn van gefragmenteerde informatieverwerking en hoe zij daarop met hun communicatie en aanpak kunnen aansluiten. De cursussen gaan veel dieper in op de materie en sluiten aan bij de individuele vragen en behoeften van de deelnemers. Zij leren hoe zij de Geef me de 5-methodiek kunnen toepassen in de praktijk. Thuis of op hun werk.

Voor begeleiders die de Geef me de 5-methodiek stof-overstijgend willen beheersen, willen integreren in hun werkwijze en willen implementeren in hun instelling is er de post-hbo-opleiding. Zij leren om heel specifiek de handelings- en contactinitiatieven van de cliënt te signaleren en interpreteren in het licht van de storingen die de informatieverwerking belemmeren. Met deze opleiding wordt een begeleider dé autisme-expert binnen het team.

Zowel in de cursussen als in de post-hbo-opleiding krijgen de deelnemers feedback op hun eigen handelen aan de hand van praktijkvoorbeelden en videofragmenten die zij zelf inbrengen.

Boeken[bewerken]

Geef me de 5 heeft diverse boeken uitgegeven over de methodiek:

Bruin, C. de (2004). Geef me de 5. Een praktisch houvast bij de opvoeding en begeleiding van kinderen met autisme.Doetinchem: Graviant Educatieve Uitgaven.

Bruin, C. de (2009). Mick. Mick is anders, omdat hij autisme heeft. Doetinchem: Graviant Educatieve Uitgaven.

Bleeker, E. & Bruin, C. de (2009). De ziekte van onduidelijkheid. Evelien, een vrouw met autisme, schrijft over haar leven binnen de muren van de zorg. Graviant Educatieve Uitgaven.

Bruin, C. de (2012). Auti-communicatie. Brug tussen mensen met en zonder autisme. Doetinchem: Graviant Educatieve Uitgaven.

Bruin, C. de (2017). Dit is autisme. Van hersenwerking tot gedrag. Doetinchem: Graviant Educatieve Uitgaven.

Bruin, C. de (2018). Psycho-educatie Dit is autisme, Uitleg in beeld. Doetinchem: High 5 Publishers.

Bruin, C. de (2019). Draaikolken in Luna’s hoofd. Doetinchem: High 5 Publishers.

Bruin, C. de (2020). Prinses Anna in de blote billen. Doetinchem: High 5 Publishers.

Het boek Geef me de 5 is vertaald in het Arabisch, Duits, Engels, Roemeens en Russisch.

Het boek Dit is autisme is vertaald in het Engels.

Licentiehouders[bewerken]

Zelfstandige professionals en zorg- en onderwijsinstellingen kunnen Geef me de 5-licentiehouder worden. Licentiehouders zijn gecertificeerd om te werken met de Geef me de 5-methodiek. De directie en het management van licentiehouders onderschrijven de Geef me de 5-visie en de werkwijze en basishouding zijn verweven in het doen en laten van alle medewerkers van de instelling.

Licentiehouders zijn blijvend verbonden aan de Geef me de 5 die hen ondersteunt met coaching rond casuïstiek en hen op de hoogte houdt van de nieuwste ontwikkelingen.

Bronnen[bewerken]

↑ (nl) [de Bruin], Geef me de 5. Een praktisch houvast bij de opvoeding en begeleiding van kinderen met autisme., Graviant Educatieve Uitgaven, 2004. ISBN 9789075129649.
↑ (nl) [de Bruin]; Fabiënne Naber, Dit is autisme. Van hersenwerking tot gedrag., Graviant Educatieve Uitgaven, November 2017. ISBN 9789492593023.
↑ (nl) Jac de Bruijn; Brian Twint, Handboek verstandelijke beperking, Boom Uitgevers Amsterdam, 2019, pp. 235 - 251. ISBN 9789024425655.
↑ (nl) [de Bruin], Auti-communicatie, Graviant Educatieve Uitgaven, 2012. ISBN 9789075129991.
↑ Naber, F.B.A. (2017). Geef me de 5-methodiek in de zorg; Effectiviteit Geef me de 5-methodiek in zorginstelling JP van den Bent. Resultaten van implementatie Geef me de 5-methodiek op gezondheid en werkplezier van zorgbegeleiders. www.geefmede5.nl https://cdn.i-pulse.nl/geefmede5/Userfiles/effectiviteit-gmd5-in-de-zorg.pdf Naber, F.B.A. (2018). Effectiviteit van de Geef me de 5 Basiscursus; wetenschappelijk onderzoek. Resultaten van onderzoek effectiviteit oudercursus in gemeenten. www.geefmede5.nl https://cdn.i-pulse.nl/geefmede5/Userfiles/effectiviteit-gmd5-basiscursus-(2).pdf Naber, F.B.A. & Bruin, C. de (2018). The Circle of Autism Spectrum Symptomatology. 16th WAIMH World Congress; nature versus nurture, Rome. https://perspectives.waimh.org/2018/05/25/abstracts-of-the-2018-waimh-world-congress-have-been-published/ Naber, F.B.A. & Bruin, C. de (2018). The Autism Diagnostic Circle. INSAR, World Congress, Rotterdam. https://www.autismeurope.org Naber, F.B.A., Heikoop, H., Fernando, S. (2018). Effects of The Essential 5 method in health care. INSAR, World Congress, Rotterdam. https://www.autismeurope.org Naber, F.B.A., Heikoop, H., Weegh, A. op de, Weegh, M. op de (2018). The Effectivity of the Essential 5 method. 16th WAIMH World Congress; nature versus nurture, Rome. https://perspectives.waimh.org/2018/05/25/abstracts-of-the-2018-waimh-world-congress-have-been-published/