Methode van Oskam
Voor het vak P&P4 wordt de opdracht gegeven om een Wikipedia-pagina te maken over de methode van Oskam en hoe deze methode in relatie staat tot de problem solving cycle van Van Aken.
Fase 1: oriëntatie[bewerken]
Het doel van de oriëntatiefase is het verkennen van het innovatieprobleem, de samenwerking binnen het team en met de opdrachtgever en de wensen van de klant in kaart brengen. Dit wordt gedaan in 4 verschillende stappen:
De oriëntatiefase begint met het kennismaken van het team. Hierna wordt er kennisgemaakt met de opdrachtgever en worden de eisen van de opdrachtgever afgesproken. Hierna worden er afspraken over de samenwerking en communicatie afgesproken met het team en de opdrachtgever.
De 2de stap is het probleem en oplossingsruimte verkennen. Het verkennen van het probleem wordt gedaan doormiddel van het 5W2H methode. De 5W2H methode houdt in dat er 7 vragen worden gesteld: Wie? Wat? Waar? Wanneer? Waarom? Hoe? Hoeveel? (figuur 1) Om de oplossingsruimte te verkennen zijn er 3 invalshoeken te gebruiken. (Systeemniveau en grenzen, Technologische ruimte en de productvisie). Aan de hand hiervan wordt een probleemstelling geformuleerd.
Figuur 1: 5W2H
De 3de stap is de klantwensen in kaart brengen. Er moet gekeken worden naar de klanten en doelgroep en de betreffende wensen kunnen gewonnen worden door interviews, hierbij kan ook gebruik gemaakt worden van het Kano-model. Hiervan wordt een lijst gemaakt met alle klantenwensen. Die lijst wordt uitgewerkt waarbij is ingeschat wat het relatieve belang van de klantenwensen is.
De 4de stap is het bepalen van de projectaanpak. Dit begint met het opstellen van een projectplan. Hierbij zijn de volgende punten belangrijk: opdracht en achtergronden, fasering en activiteiten, resultaten, projectgrenzen, projectorganisatie, budgettering en risico- en kwaliteitsbeheersing. Als dit allemaal is opgesteld wordt een projectplanning gemaakt.
Zowel de interne als de externe oriëntatie staat centraal in deze fase. De probleemcontext wordt hierbij onderzocht. Het eindresultaat voor beide fasen zijn een concreet projectplan. De manier waarop de methoden van elkaar verschillen is dat bij de Oskam methode het eindresultaat van de fase alleen een projectplan is. Bij Van Aken wordt hier nog een projectontwerp bij gepresenteerd. Bij de Van Aken methode is er aan het eind van de eerste fase een concrete probleemstelling bepaald. Bij de Oskam methode is deze nog te veranderen in de toekomst van het project.
Fase 2: analyse[bewerken]
Bij de analyse fase wordt er gezocht naar de kernproblemen die gevonden zijn, hier wordt op doorgegaan doormiddel van het opstellen van functie-eisen en de eerste ideeën. Doormiddel van brainstormen komen er ideeën op papier, het is na het brainstormen belangrijk om voorlopige ontwerp-criteria op te stellen zodat er al meer duidelijkheid komt welke ideeën kunnen worden gebruikt in de volgende fase. Deze criteria worden opgesteld uit onderzoek die wordt gedaan in deze fase, deze onderzoeken kunnen van alles zijn zo kan er gekeken worden naar de doelgroep. Door te kijken naar de doelgroep kan er een gebruiksonderzoek opgesteld worden. Naast de criteria kan er ook een functieboom worden gemaakt, deze functieboom maakt duidelijk waar de ideeën aan moeten voldoen. De problemen kunnen worden ontleed en zodoende kan er goed gekeken worden naar welk deel van het probleem meer aandacht nodig heeft. (Oskam I. , 2017)
Er is gekeken naar de analyse fase van zowel van Oskam en de diagnose fase van Van Aken. Hier is gevonden dat er redelijk hetzelfde gebeurt, zo wordt in beide methodes gekeken naar de kernproblemen, deze kernproblemen worden vastgesteld en hier komt een analyse op, door die analyse kunnen de eerste ideeën op papier worden gezet.
Fase 3: ontwerp[bewerken]
De nadruk in de ontwerpfase ligt op ontwerpen: via het bedenken van ideeën en het genereren van concepten om tot een voorlopig ontwerp te komen. Belangrijke ingrediënten in deze fase zijn creatief denken, het maken van schetsen, het maken en testen van modellen en natuurlijk stimulerend met elkaar samenwerken. Via ideeën en concepten kan de beste oplossing genomen worden. De probleemstelling, ontwerpcriteria, functieboom en productvisie zijn hierbij belangrijke uitgangspunten.
Fase 3 is opgedeeld in vier stappen:
- Het ontwikkelen van ideeën voor de hoofdfunctie (stap 1)
- Ideeën ontwikkelen voor deelfuncties (stap 2)
- Concepten genereren (stap 3)
- Het beste ontwerp bepalen (stap 4)
Het ontwikkelen van ideeën voor de hoofdfunctie
Deze stap levert de grootste kans tot innovatie aan de hand van creatief denken. Dit wordt in ieder geval gedaan vanuit de volgende twee invalshoeken:
- De ontwerpvisie (speerpunten van het project)
- De succescriteria (klantwensen)
- Selecteer enkele ideeën voor de totaaloplossingen
Door de belangrijkste succescriteria als uitgangspunt te nemen is er de grootste kans om aan de klantwensen te voldoen. Om dit te doen wordt er gebruikt gemaakt van creatieve sessies waarin vragen worden bedacht. Zo gaat het heel het team erover nadenken en komen er ook individuele oplossingen. Selecteer enkele ideeën voor de totaaloplossingen tussen de drie en acht concepten om rechtlijnigheid te voorkomen en keuzevrijheid te bevorderen.
Tools stap 1:
• 2D-visualisatie
• Clusteren
Ideeën ontwikkelen voor deelfuncties
Hier wordt de functieboom bepaald. Om een goede keuze te kunnen maken wordt er een morfologisch overzicht gemaakt. Hierdoor ontstaat er een helicopterview. De acties voor stap 2 zijn:
- Bedenk oplossingen voor deelfuncties
- Test kritische functies
- Evalueer en selecteer ideeën per deelfunctie
- Creëer een morfologisch overzicht
Het uitganspunt is de functieboom of de functieanalyse. De functieboom bestaat uit meerdere niveaus. Hoe hoger het niveau is dat er aangepakt wordt, hoe innovatiever de oplossing zal zijn. Voor het bedenken van oplossingen worden de volgende twee aantallen gehanteerd
- Onderzoek (op basis van van bestaande oplossingen)
- Creatief denken (bedenken van nieuwe oplossingen)
Kritische functies zijn de functies waarvan wordt verwacht dat ze moeilijker zijn op te lossen. Voor het bepalen hiervan worden twee invalshoeken gebruikt:
- Eigen ontwerpervaring
- Tegenstrijdige ontwerpcriteria
Om kritische functies te testen, worden er modellen gebouwd. Dit moet zo snel mogelijk gebeuren. Als het blijkt dat dit niet gaat, zal er een nieuwe oplossing bedacht moeten worden.
Door deze selectie wordt het makkelijker om tot een concept te komen. Gebruik hierbij niet alleen voor de hand liggende oplossingen anders ontstaat er een creadox (paradox van creatief denken)
Tools stap 2:
• Morfologisch overzicht
• Value-box
Concepten genereren
In deze stap komen stap 1 en stap 2 samen. Het doel van deze stap is om zinvolle en innovatieve combinaties van deze ideeën te komen en ze uit te werken tot enkele concepten. De concepten worden zo ver uitgewerkt, dat er een schatting van haalbaarheid gemaakt kan worden. De acties van stap 3 zijn:
- Combineer ideeën tot oplossingscombinaties
- Werk oplossingscombinaties uit tot concepten
- Schat de haalbaarheid van concepten
De oplossingen komen uit het morfologisch overzicht. Het team neemt als startpunt de geselecteerde ideeën voor totaaloplossingen. Uitkristalliseren van een oplossingscombinatie In het morfologisch overzicht wordt met een lijn de concepten aangegeven.
Bij het selecteren van deelfuncties zijn de volgende strategieën mogelijk:
- De beste oplossing per deelfunctie
- Oplossing die het beste past bij de totaaloplossing
- Gelijksoortige oplossingen (gelijksoortige eigenschappen of methodes vergelijken)
De product lay-out wordt dan bepaald en integraal uitgewerkt tot gelijkwaardige concepten.
Voor de lay-out bepaling wordt er gebruikt gemaakt van bijvoorbeeld hout of schuim, zodat er daadwerkelijk gezien kan worden hoe het product eruit komt te zien. Integraal ontwerpen houdt in dat tijdens het ontwerpen rekening gehouden wordt met alle aspecten zoals:
- Functionaliteit
- Vormgeving
- Comfort en gebruiksgemak
- Duurzaamheid en milieu
- Levensduurkosten
- Produceerbaarheid
- Kwaliteit en levensduur
- Veiligheid en betrouwbaarheid
- Marketing
- Onderhoud
De concepten zijn gereed als ze voldoen aan de volgende drie voorwaarden:
- de ontwerpvisie is herkenbaar
- de ontwerpcriteria zijn inschatbaar
- alle concepten hebben een gelijk niveau van uitwerking
Voordat de concepten met elkaar vergeleken kunnen worden moet er eerst de haalbaarheid worden geschat. Dit wordt gedaan met behulp van het Programma van Eisen. Aanwijzingen voor het inschatten van een aantal belangrijke ontwerpcriteria:
- functionele werking en produceerbaarheid
- kostprijs
- gebruiksgemak
Tools stap 3:
• Businesscase
• Checklist integraal ontwerpen
• Functioneel model
Het beste ontwerp bepalen
Om het beste ontwerp te bepalen zijn er vier acties:
- Toets concepten aan eisen
- Vergelijk haalbare concepten op basis van succescriteria
- Creëer het beste ontwerp
- Leg het ontwerp en de definitieve ontwerpcriteria vast
Toets concepten aan eisen. Concepten die niet aan de eisen voldoen vallen af. Nu wordt er gekeken naar de klantwensen en de vergelijking die uitgevoerd moeten worden met:
- Kies een referentieconcept (meest belovend concept)
- Vergelijk de concepten met het referentieconcept
Verbeter het beste concept met behulp van sterke punten van de andere concepten zo ontstaat er één superconcept. Het ontwerp wordt vastgelegd met behulp van:
- Overzichtstekeningen
- Beschrijving
- Weergave
Tools stap 4:
• Pugh’s conceptselectie
• QFD
Fase 4: Detailleringsfase[bewerken]
In de detailleringsfase van Oskam wordt het ontwerp wat tot nu toe gemaakt is, uitgewerkt en gefinaliseerd om vervolgens doorgestuurd te worden naar de productie. Hierbij worden 4 stappen gehanteerd (Oskam I. , 2015):
- Engineering model maken.
- Ontwerp detailleren.
- Prototype maken, testen en verbeteren.
- Definitief ontwerp documenteren.
Deze stappen kunnen uitgevoerd worden aan de hand van twee modellen. Als eerst kan er gebruik gemaakt worden van een vrijlichaamschema. Dit is een versimpeling van de werkelijke situatie zodat er makkelijk, (natuurkundige) berekeningen gemaakt kunnen worden bij het ontwerpen van een prototype.
Daarnaast kan er gebruik gemaakt worden van software voor technisch tekenen. Hierdoor kan er makkelijk een prototype gecreëerd worden online, waardoor er ook weer makkelijk aanpassingen te doen zijn.
Als we kijken naar de problem solving cycle van Van Aken zien we gelijk al een verschil bij stap 4. Hier gaat het bij Van Aken namelijk om de intervention fase. Deze fase houdt bij Van Aken in, dat er nog een aantal kleine veranderingen toe gepast kunnen worden in het proces rondom het ontwerp van het product, terwijl er bij Oskam nog een uitgebreid ontwerp gemaakt moet worden.
Bij beide gevallen wordt in deze fase wel het product gefinaliseerd en uitgewerkt tot een volwaardig prototype wat de productie in kan gaan.
Fase 5: realisatie[bewerken]
De laatste fase in de methode van Oskam is de realisatiefase. Volgens het boek ‘ontwerpen van technische innovaties’ is het doel van de realisatiefase om ervoor te zorgen dat de innovatie daadwerkelijk op de markt komt en een succes wordt. Ook staat in dit boek dat de activiteiten in deze fase waarbij de ontwerper het meest bij betrokken is verdeeld kan worden in drie groepen. Deze groepen zijn: productievoorbereiding, marktvoorbereiding en voorbereiding introductie en service.
Bij het begeleiden van de productievoorbereiding wordt het productiemodel bepaald, het ontwerp productierijp gemaakt, de productie voorbereid en het assemblageproces ontwikkelt. Dit heeft als resultaat dat er een geoptimaliseerd ontwerp van productiemodel en -middelen is gemaakt. Bij deze stap kan als tool gebruikt worden gemaakt van een businessmodel. Hieronder staat een voorbeeld van een businessmodel van Spotify.
In een businessmodel staan dus allerlei belangrijke interne en externe onderdelen van een bedrijf die ingevuld kunnen worden om een makkelijk overzicht te krijgen van hoe het bedrijf in elkaar zit en hoe de processen gefinancierd worden.
Bij de tweede stap, het begeleiden van de marktvoorbereiding, wordt de marketingmix ontwikkeld, wordt ervoor gezorgd dat voldaan wordt aan normen en wetten en er wordt gezorgd voor versie- en configuratiebeheer. Dit heeft als resultaat dat het marketingplan en de middelen klaarstaan. Bij deze stap kan een marketingmix als tool worden gebruikt. Een marketingmix kan omschreven worden als een combinatie van marketinginstrumenten die door de opdrachtgever gebruikt kunnen worden om de marketingstrategie in te vullen. Een visueel voorbeeld van de marketingmix staat hieronder.
Hierin staan 4 p’s die belangrijk zijn om de marketingpositie van een bedrijf te weergeven. Tegenwoordig zijn er nog wat p’s bijgekomen zoals personeel, presentatie en proces. Met de informatie die hoort bij deze extra p’s is de situatie van een bedrijf dus erg overzichtelijk.
Bij de derde stap, het begeleiden van introductie en service, wordt de verkoop van het product getest en daarvan de resultaten verwerkt, de marktintroductie begeleid en het serviceprogramma ontwikkeld. Dit heeft als resultaat dat de producten en diensten op de markt geïntroduceerd worden. Een tool die hierbij gebruikt worden is het maken van een Bètatest. Een bètatest is een serie producten die in het begin op hele kleine schaal verkocht wordt om te kijken hoe het verloopt met dat product. Als dit product goed loopt wordt pas op grote schaal verkocht. Een overeenkomst tussen Oskam en van Aken is dat de volgorde van de fasen hetzelfde zijn bij beide methoden. Het grootste verschil is dat Oskam 4 belangrijke afwijkingen heeft, dat zijn: acquisitie, implementatie plannen, intervention en onderzoek.
Pit-stop[bewerken]
Project: Bepalen of er nog aanpassingen noodzakelijk zijn aan het projectplan en de planning of dat er één of meer activiteiten opnieuw moeten worden uitgevoerd.
Innovatie: Evalueren van het eindresultaat van de net uitgevoerde fase en bespreken of het aansluit bij de oorspronkelijke verwachtingen en doelstellingen.
Team: Evalueren van de samenwerking binnen het team en bekijken of de teamsamenstelling geschikt is voor uitvoering van de volgende fase.
Dit artikel "Methode van Oskam" is uit Wikipedia. De lijst van zijn auteurs is te zien in zijn historische en/of op de pagina Edithistory:Methode van Oskam.
