Nederheem

Inleiding[bewerken]

Dit artikel beschrijft het ontstaan en (historisch) gebruik van Villa Nederheem, gemeentelijk monument in Blaricum.

Historie[bewerken]

Singer's Estate[bewerken]

Het huis Nederheem is gebouwd in opdracht van het Amerikaanse echtpaar William en Anna Singer. Het echtpaar neemt een bijzondere plaats in binnen de cultuurhistorie van Blaricum en Laren. Aan hen dankt Laren het Singermuseum en Blaricum het landhuis met de groengeglazuurde dakpannen: Nederheem. William Singer was de zoon van de grootindustrieel en staalkoning Singer. Hij voelt zich niet aangetrokken tot het bedrijf van zijn vader, hij wil schilderen. Hij trouwt in 1895 Anna Spencer, een meisje uit een vooraanstaande familie, die William zijn hele leven zal steunen en aanmoedigen. In 1900 het echtpaar naar Europa, waar William studeert aan de Académie Julien in Parijs. In de zomer verlaten de kunstenaars Parijs op zoek naar schilderachtige plekjes. William Singer was vooral landschapsschilder. Door zijn grote bewondering voor het werk van de schilders van de Haagse school, onder ander van Mauve, trok hij in 1901 naar Holland, naar Laren waar een kring van kunstenaars actief is, die in het landelijke dorp en de mooie, onbedorven omgeving inspiratie vindt. William en Anna wonen korte tijd in hotel Hamdorff, en worden al snel opgenomen in de kring van kunstenaars die dagelijks bijeenkomt in hotel Hamdorff. Ze besluiten een huis te laten bouwen aan de Oude Naarderweg 11, “de Wilde Zwanen”.

De Singers verblijven zomers in Noorwegen. Omdat Noorwegen goed bevalt, besluit het echtpaar in 1921 een huis te bouwen in Olden, een piepklein plaatsje aan het Nordfjord. Het huis de Wilde Zwanen wordt te koop gezet. Met het klimmen der jarenechter vallen de lange en koude winters William zwaar. Er werd opnieuw een plan gemaakt om een huis te bouwen, nu aan de Torenlaan in Blaricum.

Op 13 april 1937 koopt het echtpaar een stuk bouwterrein aan de Torenlaan in Blaricum om er hun nieuwe winterhome te bouwen. Ze geven de architect Willem Elzinga de opdracht tot de bouw van een groot landhuis. Het landhuis zal 30 meter van de weg komen te staan en krijgt een frontbreedte van 90 meter. De Singers kiezen voor het huis de naam Nederheem, de Nederlandse naam voor hun huis Dalheim in Noorwegen. Op 13 juli 1937 wordt de eerste steen gelegd. Nederheem valt alleen al op door zijn omvang, de witgepleisterde gevels en de groengeglazuurde romaanse dakpannen. Het is on-Hollands en doet denken aan de grote huizen in Williams geboortestad Pittsburgh. Nederheem is het grootste huis dat de Singers hebben gebouwd, het heeft een inhoud van 8.500 kubieke meter.

De plattegrond van Nederheem bestaat uit drie delen. In het middendeel zijn de privévertrekken gevestigd. Met links de kunstvleugel en aan de oostzijde het deel voor het personeel heeft het een overzichtelijke indeling. Het atelier van William met het grote raam op het Noorden maakt deel uit van de kunstvleugel. Het atelier heeft een aparte toegang. In de privévleugel bevinden zich ook de living en de dining room, de studeerkamer van William en de sunroom. De kunstcollectie komt goed tot zijn recht in de art gallery. Speciaal voor het personeel is er een aparte ingang met eigen ruimtes. Er zijn meisjes voor in de keuken, voor in de huishouding, maar ook hebben de Singers twee butlers in dienst. De bovenverdieping heeft een tiental slaapkamers met badkamer voor William en Anna en hun gasten. Op 6 oktober 1937 schrijven de Singers zich officieel in als nieuwe inwoners van Blaricum. De winter van 1937/1938 werd hun eerste winter in Nederheem.

Entree Nederheem in 1937
Port cochere 1937
De Voortuin van Nederheem 1937

Na twee winters op Nederheem is het tijdens de oorlog onmogelijk voor de Singers naar Nederland te reizen. Op 29 december 1943 overlijdt William aan een hartstilstand.

Nederheem gedurende de tweede wereld oorlog[bewerken]

In mei 1940 vordert de Nederlandse staat Nederheem, en 100 Nederlandse soldaten vinden er onderdak. Als de Amerikanen zich ook mengen in de oorlog is Nederheem geen neutraal gebied meer. In oktober 1941 vordert de Duitse Wehrmacht het landhuis. In 1943 wordt een Middenkaderschool van de Nederlandse Arbeidsdienst in Nederheem gevestigd.

In mei 1945 neemt het tweede Bataljon van de Canadian Royal Engineers zijn intrek in het landhuis. Op het bord naast de ingang staat niet alleen het embleem van de Canadese vlag, maar ook het opschrift Sing-Sing, verwijzend naar het verleden van Nederheem en de oorspronkelijke eigenaren.

Gebruik na de oorlog[bewerken]

Na de oorlog staat het ”Singerhuis”, zoals het bij de Blaricummers bekend staat, leeg. In 1950 koopt de NV Deli-Batavia Maatschappij het landhuis. De tabaksmaatschappij wil haar werknemers tijdens hun verlof in Nederland een logeeradres bieden. Voor de nieuwe bestemming is een grondige verbouwing nodig. Op de eerste verdieping en de zolder komen meer slaapkamers en badkamers, slechts een klein deel van de oorspronkelijke zolder blijft intact. Nederheem telt nu 28 slaapkamers. In september 1951 wordt een garage verbouwd tot kinderdagverblijf. Omdat dit ten koste gaat van de garage worden naast de hoofdingang garageboxen geplaatst.

In augustus 1958 vertrekt de Deli-Batavia maatschappij en wordt het IBM World Trade European Education Center in Nederheem gevestigd. De stichting is een opleidingscentrum voor ‘hoge functionarissen van cliënten’, en van haar eigen ‘executives’ uit Europa. Op 11 mei 1959 wordt het opleidingscentrum feestelijk geopend. Docenten uit de heel wereld komen naar Blaricum om les te geven. Er kunnen 30 gasten gehuisvest worden in Nederheem. In twee conferentiezalen worden de seminars gegeven. In 1972 heft IBM het opleidingsinstituut op. Het bedrijf kiest ervoor alle opleidingen te centraliseren in Brussel. Nederheem komt opnieuw leeg te staan.

Nederheem wordt gemeentehuis van Blaricum[bewerken]

De gemeente Blaricum heeft niet alleen behoefte aan een ruimer gemeentehuis door de onpraktische huisvesting over vier gebouwen, maar ook het projectbureau van de bebouwing van de Oostermeent moest in het gemeentehuis gehuisvest worden. De gemeente koopt het landhuis van IBM. Een telefooncentrale, elektra en centrale verwarming werden aangebracht. Op 16 oktober 1974 werd het nieuwe gemeentehuis geopend. Nederheem is niet gebouwd als kantoorgebouw, keer op keer vinden er verbouwingen plaats. Kamers worden naar behoefte vergroot en verkleind. In 1995 wordt de trouwzaal die bij de hoofdingang lag, verplaatst naar de zijvleugel. Opvallende aanpassingen zijn de glazen entree en de moderne receptie. Het uiterlijk van de rechtervleugel wordt gewijzigd. Via een nieuwe entree is er toegang tot een halfronde glazen gang die leidt naar de nieuwe trouwzaal. Voor rolstoelgebruikers zijn de vele trapjes in Nederheem vervangen door schuin aflopende vloeren. Door het aanbrengen van dakkapellen zijn de verschillende kamers vergroot.

Tot 2010 functioneert Nederheem als gemeentehuis. Door het besluit van Laren, Eemnes en Blaricum alle gemeentelijke diensten onder één nieuw bedrijf te laten vallen, (de BEL samenwerking), heeft iedere gemeente nog een kleine ambtelijke staf nodig en is Nederheem te groot. Op 4 juni 2010 wordt het nieuwe gemeentehuis van Blaricum, de Bernardsschool, in gebruik genomen. Sindsdien staat Nederheem leeg.

Nederheem als gemeentehuis van Blaricum

Gemeentelijk monument[bewerken]

In 1963, 1984 en 1996 zijn de monumentale gebouwen en structuren in de gemeente Blaricum geïnventariseerd. Het oude dorp van Blaricum met de oude boerderijen, dorpsachtige bebouwing, hagen en kronkelende klinkerwegen is door het Rijk aangewezen als beschermd gezicht. Binnen de gemeente Blaricum zijn 73 objecten als Rijksmonument aangewezen. De gemeente heeft 77 objecten opgenomen op de gemeentelijke monumentenlijst. In 2008 is Nederheem toegevoegd aan deze gemeentelijke monumentenlijst.

Dit artikel "Nederheem" is uit Wikipedia. De lijst van zijn auteurs is te zien in zijn historische .