Andrzej Halemba
Andrzej Halemba
| ||||
| ||||
Andrzej Halemba (Chełm Śląski, 19 november 1954) was een Poolse katholieke priester, Fidei donum priester-missionaris; vertaler van het Nieuwe Testament en auteur van het woordenboek Mambwe ↔ Engels; voormalig directeur van het opleidingscentrum voor missionarissen in Warschau en secretaris van de Poolse bisschoppelijke commissie voor de missies; afgevaardigde van de Poolse bisschoppenconferentie voor missionaire aangelegenheden; oprichter van het Museum van de Missies in Brzęczkowice, Polen. Sinds 2006 werkt hij voor de internationale organisatie Kerk in Nood (ACN International), gevestigd in Duitsland. Van 2006 tot 2010 was hij verantwoordelijk voor het verlenen van hulp aan de Kerk in de Engels- en Portugeestalige Afrikaanse landen. Sinds 2010 is hij verantwoordelijk voor de hulp aan de Kerk in 23 landen in het Midden-Oosten.
Biografie[bewerken]
Jeugd en roeping tot het priesterschap[bewerken]
Hij is geboren op 19 november 1954 in Chełm Śląski, zoon van Eric Halemba en Maria Ryszka. Hij heeft twee broers, Bernard en Venantius. Hij ging naar de basisschool in zijn geboortedorp en in 1969 begon hij zijn opleiding aan het Tadeusz Kościuszko Lyceum in Mysłowice. Zijn interesses lagen in filosofie en antropologie. Na het behalen van zijn diploma in 1973 trad hij binnen in het seminarie van Opper-Silezië in Krakau. In 1981 behaalde hij een masterdiploma in theologie aan de Pauselijke Academie voor Theologie in Krakau. Op 3 april 1980 werd hij door bisschop Herbert Bednorz tot priester gewijd in de kathedraal van Katowice. Hij werkte met grote toewijding met de Kinderen van Maria, een groep die missionarissen steunt, toen hij meewerkend priester was in de parochie van St. Petrus en Paulus in Świętochłowice. In die tijd wilde hij al heel graag op zending gaan.
Roeping tot missionaris en werk in Zambia[bewerken]
Een ontmoeting met Mgr. Hyacinthe Thiandoum, de Senegalese kardinaal van Dakar, die in 1979 plaatsvond tijdens de eerste pelgrimstocht van paus Johannes Paulus II naar Polen, had een grote invloed op het besluit van Halemba om missionaris te worden. De jonge seminarist was gefascineerd door de directheid, openheid en groot gevoel voor humor van de kardinaal. Na enkele maanden taalvoorbereiding ging hij in 1983 naar Zambia, waar hij 12 jaar Fidei donum-missionaris was in het bisdom Mbala (nu Kasama) in de Missie van Mambwe (1983-1993 en 2004-2005).
De missie van priester Halemba was niet beperkt tot pastorale activiteiten alleen, maar omvatte ook veel andere gebieden. Ondanks zeer beperkte middelen was medische behandeling een van de diensten die hij verleende. Hij kampte met moeilijkheden als ondervoeding, een malaria-epidemie, gebrek aan antibiotica en vaccins, hoge perinatale sterfte - met het dichtstbijzijnde ziekenhuis op zo'n 80 km afstand was het niet altijd mogelijk om de patiënt daar op tijd te brengen.
Om de hindernissen bij het redden van elk mensenleven te overwinnen, ondernamen de missionarissen en de lokale bevolking de bouw van een liefdadigheidsziekenhuis in Mambwe, aan de rand van het bisdom en van het land. Dankzij de administratieve hulp van bisschop Adolf Fürstenberg, de financiële steun van weldoeners en de inzet van de lokale bevolking die er met hun arbeid hebben bijgedragen, was het ziekenhuis in Mambwe na twee jaar klaar. Priester Halemba heeft ook bijgedragen aan de oprichting van de eerste kleuterschool en de eerste middelbare school in de Missie van Mambwe.
Vertalingen voor de evangelisatie[bewerken]
Het Mambwe-volk was de eerste van 72 lokale stammen die katholieke missionarissen hebben aanvaard. In het begin stopten de Witte Paters in Mambwe Mwela en kochten er 200 slaven van de Arabieren die hen via de oude “slavenweg” vervoerden die de provincie van het noorden verbond met de Atlantische en de Indische Oceaan, zoals beschreven door Stevenson. Het was ook de plaats van de eerste christelijke nederzetting en school.
Tot die tijd had het Mambwe-volk echter geen goede vertaling van het Nieuwe Testament in hun moedertaal. Ze waren terughoudend om de bestaande protestantse vertaling uit de late negentiende eeuw te gebruiken met talrijke leenwoorden afgeleid van het Swahili, verouderde taalkundige vormen en veel grammaticale inconsistenties. Daarom was er een nieuwe, begrijpelijkere vertaling nodig, vooral voor de jongere generatie. Priester Halemba, bijgestaan door een groep lokale adviseurs, ging de uitdaging aan en vertaalde het Nieuwe Testament in de taal van het Mambwe-volk in slechts twee jaar tijd. Poolse missionarissen van Fidei Donum gaven het als geschenk uit ter gelegenheid van het jubileum van het eeuwfeest van de Katholieke Kerk in Zambia in 1991.
In 1994 publiceerde hij het woordenboek Mambwe-Engels, waaraan hij tien jaar werkte (1984-1994); het bevat 17.500 vermeldingen en is het meest uitgebreide bestaande woordenboek van de Bantoe taal in Zambia. In 2007 bracht hij twee belangrijke publicaties uit: het woordenboek Engels-Mambwe, gebaseerd op de Oxford Advanced Learner's Dictionary en met 21.300 vermeldingen, evenals een grammatica van de Mambwe taal. Daarnaast gaf priester Halemba het werk van de Afrikaanse missionaris, Witte Pater Marcel Petitclair, uit en publiceerde hij het Romeinse missaal in de Mambwe taal. In 2009 droeg priester Halemba bij aan de publicatie van de Bijbel voor kinderen in Mambwe: “God spreekt tot zijn kinderen", en stelde hij een driedelige liturgische gids voor catechisten samen die hij vervolledigde (“Mambwe Liturgisch Lectionarium A, B en C”), want ze waren ook begonnen door Witte Pater Marcel Petitclair.
Wetenschappelijk werk[bewerken]
In de jaren 1993-1994 studeerde hij missiologie aan de voormalige Academie voor Katholieke Theologie (nu Kardinaal Stefan Wyszyński Universiteit) in Warschau, en rondde hij zijn studies af met een licentiaatsthesis in de theologie, met als onderwerp: “Enkele aspecten van inculturatie van het Mambwe-volk in het licht van de apostolische brief van Paulus VI, Africae terrarum”. In 2004 doctoreerde hij in de theologische wetenschappen met zijn thesis, getiteld: “Religieuze en ethische waarden in de spreekwoorden van het Mambwe-volk, Zambia”. In 2005 publiceerde hij volksverhalen en spreekwoorden van het Mambwe-volk in het Engels en het Mambwe. Deze hebben ertoe bijgedragen dat vele aspecten van de traditie van Mambwe uit de vergetelheid zijn geraakt. Momenteel staan twee publicaties op stapel: het tweede deel van de Afrikaanse volksverhalen (Engels-Mambwe) en de “Geschiedenis en gebruiken van het Mambwe-volk (Zambia)”.
Werk voor de missies[bewerken]
In 1996 werd hij directeur van het opleidingscentrum voor missionarissen in Warschau en secretaris van de Poolse bisschoppelijke commissie voor de missies, en in 1999 werd hij bovendien voorgedragen als afgevaardigde van de Poolse bisschoppenconferentie voor missionaire aangelegenheden. In die tijd organiseerde hij vele activiteiten en wedstrijden, waaronder wedstrijden voor kinderen, zoals “Mijn schoolvriend van Afrika” en de “Missie Olympiade”. Zijn mandaat bij de Poolse bisschoppelijke commissie voor de missies en het opleidingscentrum voor missionarissen eindigde in 2003.
Tijdens zijn pastorale en missionaire reizen heeft hij veel souvenirs verzameld, zoals voorwerpen voor dagelijks gebruik, kunstwerken (voornamelijk uit Afrika, maar ook uit India en uit Papoea) en voorwerpen van verering. Met zijn veelzijdige collectie richtte hij het Kardinaal August Hlond Museum van de Missie op. Het werd geopend op 12 januari 2004 in de parochie Onze-Lieve-Vrouw van Smarten in Brzęczkowice. Door zijn werk heeft hij bijgedragen tot de vertrouwdheid met de missies, het bewust maken van het missionaire karakter van de Kerk en het ontwaken van missionaire roepingen. Hij keert elk jaar terug naar Zambia en organiseert al jarenlang de jaarlijkse bijeenkomst van de Poolse missionarissen in Lusaka, evenals de Mambwe Cultuurwedstrijd - een festival van de taaltradities: redenaarskunst, vertelling van volksverhalen, poëzie, zang en dans.
Kerk in Nood (Aid to the Church in Need International / Kirche in Not)[bewerken]
Momenteel werkt priester Halemba in de internationale organisatie Kerk in Nood (‘Aid to the Church in Need International’ eerder Oostpriesterhulp), een katholieke liefdadigheidsorganisatie Stichting en internationale hulporganisatie gesticht door Werenfried van Straaten, gevestigd in Königstein im Taunus (Duitsland)..Van 2006 tot 2010 was hij verantwoordelijk voor de hulp van Engels- en Portugeestalige Afrikaanse landen.[1][2] Vanaf 2010 is hij verantwoordelijk voor de hulp van de Kerk in het Midden-Oosten (het Heilig Land[3][4], d.w.z. Israël[5][6] en Palestina[7][8][9], Libanon[10], Jordanië[11][12], Syrië, Irak, Iran[13][14], Afghanistan[15][16], Turkije[17][18], Cyprus[19], Azerbeidzjan, Georgië[20], Armenië[21], Egypte[22][23][24], Ethiopië[25][26][27], Eritrea[28][29]) en op het Arabische schiereiland[30] (Saoedi-Arabië, Jemen, Oman, Koeweit, Qatar, Bahrein[31], Verenigde Arabische Emiraten). Hij werkt samen met de ‘Reunion of Aid Agencies for the Oriental Churches’ (ROACO), bekend van de Congregatie voor de Oosterse Kerken, een commissie die financieringsinstellingen uit verschillende landen over de hele wereld verenigt ter wille van het bieden van betere hulp aan christenen.
Tijdens de genocide van de christenen in het Midden-Oosten riep hij op om de Kerk te redden die getroffen was door oorlog en vervolging[32], vooral in Irak en Syrië.[33] Hij is de auteur van het programma ‘Return to the Roots’[34] (Marshall-plan voor de vlaktes van Nineve)[35], dat internationale financiële steun heeft verkregen en de wederopbouw van particuliere woningen[36] en de infrastructuur van de Kerk in Irak[37] mogelijk heeft gemaakt.[38][39] Dankzij dit initiatief kon bijna de helft van de verdreven christelijke families naar huis terugkeren. Evenzo hebben zijn liefdadige en oecumenische acties in Syrië christenen geholpen het ergste te overleven en hun hoop levend te houden[40][41][42] (Kaarsen voor de vrede in Syrië[43][44][45], Rozenkrans voor de Vrede[46], Troost mijn volk – Pelgrimstocht van Onze-Lieve-Vrouw van Smarten, Troosteres van het Syrische Volk[47][48]).[49][50] Zijn praktische oecumene[51] heeft geleid tot een effectievere lokale samenwerking en de versterking van de christelijke gemeenschap.[52] Al deze humanitaire acties, diplomatieke activiteiten en pleitbezorging voor vrede[53] hebben ertoe bijgedragen dat de aanwezigheid van de christenen in hun geboorteland, de bakermat van het christelijk geloof in het Midden-Oosten, is gebleven.[54]
In het kader van zijn activiteiten heeft priester Halemba verschillende informatieve websites gepromoot (voornamelijk ‘Nineveh Reconstruction Committee’[55] en ‘Christians of Syria’[56]). Hij is ook de maker van de ‘ACNaid’, een geavanceerd digitaal systeem voor projectbeheer en auditing. Als wetenschapper verricht priester Halemba onderzoek naar de vervolging en genocide van christenen in het Midden-Oosten, evenals naar sociologisch en etnografisch onderzoek. Het missionaire dienstwerk van priester Halemba resulteerde in de creatie van ‘Onze weg naar God’[57], een reeks bijbelcatecheses gebaseerd op de traditie van de Kerk, bedoeld voor Arabisch sprekende doopkandidaten. Dit vademecum voor de catechumenen, geschreven door de priesters Michel Sakr en Antoine Assaf, werd gepubliceerd in de vorm van een boek, audioboek, websitepagina en als internetapplicatie, en het is ook vertaald in tweetalige versies (Arabisch-Engels, Arabisch-Frans, Arabisch-Duits en, in voorbereiding: Arabisch-Italiaans en Arabisch-Spaans).
Eretitels en onderscheidingen[bewerken]
- 2015 - eretitel van Archimandriet (verleend door Z.E. Issam John Darwish, aartsbisschop van de Melkitische Grieks-katholieke archeparchie van Zahleh en Forzol in Libanon).
- 2019 - eervolle onderscheiding in het magazine Inside the Vatican (voor 10 mensen, die door hun woorden en leven getuigen zijn van de hoop dat God bestaat en komt om Zijn volk te redden, elk jaar verleend door het magazine Inside the Vatican dat tot doel heeft inzicht te geven in wereldaangelegenheden en het hart van de Kerk).
- 2019 - Gouden Kruis van Verdienste uitgereikt door de president van de Republiek Polen (voor activiteiten voor mensen die hulp en ondersteuning nodig hebben).
- 2019 - Gouden medaille van de Kardinaal Stefan Wyszyński Universiteit (als erkenning voor steun voor samenwerking en ontwikkeling van de Kardinaal Stefan Wyszyński Universiteit in Warschau).
- 2019 - Award ‘Pro Redemptione’ (als erkenning voor zijn werk voor de vervolgde en behoeftige christenen, uitgereikt door het kwartaalblad ‘Homo Dei’ voor priesters die in het buitenland zijn).
Publicaties[bewerken]
- Andrzej Halemba, Religious and ethical values in the proverbs of the Mambwe people, Zambia PART I, Oficyna Wydawniczo-Poligraficzna "Adam", Warsaw, 2005. ISBN 83-7232-627-4.
- Andrzej Halemba, Religious and ethical values in the proverbs of the Mambwe people, Zambia PART II, Oficyna Wydawniczo-Poligraficzna "Adam", Warsaw, 2005. ISBN 83-7232-628-2.
- Andrzej Halemba, Amapepo pa Wanda wakwe Leza na manda akulu. Mwaka A, Oficyna Wydawniczo-Poligraficzna "Adam", Warsaw, 2011. ISBN 978-83-7232-985-1.
- Andrzej Halemba, Amapepo pa Wanda wakwe Leza na manda akulu. Mwaka B, Oficyna Wydawniczo-Poligraficzna "Adam", Warsaw, 2011. ISBN 978-83-7232-990-5.
- Andrzej Halemba, Amapepo pa Wanda wakwe Leza na manda akulu. Mwaka C, Oficyna Wydawniczo-Poligraficzna "Adam", Warsaw, 2011. ISBN 978-83-7232-991-2.
- Andrzej Halemba, Umulungu Utakatifu Uwanda ukulu wlpasaka Myaka A,B,C, Oficyna Wydawniczo-Poligraficzna "Adam", Warsaw, 2011. ISBN 978-83-7232-996-7.
- Andrzej Halemba, English-Mambwe Dictionary and Mambwe Grammar, Oficyna Wydawniczo-Poligraficzna "Adam", Warsaw, 2007. ISBN 978-83-7232756-7.
- Andrzej Halemba, Amapepo ya Cîta ca Minsa, Mu Cimambwe (Zambia), [mps], Mysłowice-Brzęczkowice, 2006.
- Andrzej Halemba, Mambwe Folk-tales (English version), Oficyna Wydawniczo-Poligraficzna "Adam", Warsaw, 2005. ISBN 83-7232-625-8.
- Andrzej Halemba, Mambwe Folk-tales (Mambwe version), Oficyna Wydawniczo-Poligraficzna "Adam", Warsaw, 2005. ISBN 83-7232-626-6.
- Halemba Andrzej, Różański Jarosław (eds), Wybrane problemy szkolnictwa w Afryce Subsaharyjskiej, Komisja Episkopatu Polski ds. Misji, Warszawa, 2003. ISBN 83-7232-421-2.
- Halemba Andrzej, Różański Jarosław (eds), Historia i znaczenie przekładu Nowego Testamentu na język Mambwe, w: J. Różański – A. Halemba, Między przekładem biblijnym a teologią afrykańską, Komisja Episkopatu Polski ds. Misji, Warszawa, 2003. ISBN 83-7232-420-4.
- Andrzej Halemba (ed. & transl.), Kościół misyjny, Podstawowe stadium misjologii (original: Following Christ in Mission. A foundational Course in Missiology, Sebastian Karotempler), Missio-Polonia, Warsaw, 1997. ISBN 83-8627-115-9.
- Andrzej Halemba, Wkład polskich misjonarzy i misjonarek w dzieło misyjne Kościoła powszechnego, w: J. Guzowski, Misyjne zadania Kościoła w Polsce, Olsztyn, 1997.
- (1996)Oczekiwania Kościoła w Afryce u progu roku 2000 w świetle Synodu Afryki i Adhortacji Apostolskiej Ecclesia in Africa, Nurt SVD 30(1996), s. 3-32;. Nurt SVD (Verbinum: Warszawa). ISSN:1233-9717.
- Andrzej Halemba, Diecezjalne dzieło misyjne a udział diecezji katowickiej w misji ad gentes Kościoła powszechnego, w: W. Świątkiewicz, Kościół śląski wspólnotą misyjną, Societas Scientiis Favendis Silesiae Superioris - Instytut Górnośląski, Katowice, 1995.
- Andrzej Halemba, Mambwe-English Dictionary, Franciscan Mission Press Ndola, Ndola, 1994. ISBN 9982-07-047-9.
- Andrzej Halemba, Zagadnienia inkulturacji w Afryce w okresie powstania orędzia Africae terrarum" Pawła VI", SSHT 25/26(1992/93).
- Andrzej Halemba, Niektóre aspekty inkulturacji ludu Mambwe w świetle adhortacji Pawła VI Africae terrarum, mps, 1993.
- Andrzej Halemba, Icipangano Cipya (New Testament in Mambwe), Mission Franciscan, Mission Press Ndola, Ndola, 1991.
Bronnen, noten en/of referenties
|
Dit artikel "Andrzej Halemba" is uit Wikipedia. De lijst van zijn auteurs is te zien in zijn historische en/of op de pagina Edithistory:Andrzej Halemba.
