Dirk van der Hoff
| Dirk Van der Hoff | |
 Buste van Van der Hoff in het Reformed Church Complex in Potchefstroom
| |
| Kerk | Nederduitse Hervormde Kerk (NHK) |
|---|---|
| Geboren | 2 september 1814 |
| Overleden | 9 oktober 1881 |
| Nationaliteit | Nederlands |
| Denominatie | Nederlands Hervormde Kerk |
| Echtgenoot | Anna Maria van Otterloo |
Dirk Van der Hoff (2 september 1814 in Dordrecht, Nederland, – 9 oktober 1881 in Potchefstroom, Zuid-Afrika ) was predikant van de Nederduitsch Hervormde Kerk, een van de Nederlands Hervormde Kerken in Zuid-Afrika.
Vroege leven[bewerken]
De tweede zoon van Pieter van der Hoff, een winkelier en zijn vrouw, Jacoba Botbijl. Hij kreeg zijn opleiding in de Latijnse school in Dordrecht en in 1833 werd hij theologiestudent in Leiden en werd op 12 september 1833, ingeschreven als theologiestudent aan de Universiteit van Leiden. Zijn opleiding werd beïnvloed door de nieuwere, bovennatuurlijke theologische stroming. In mei 1840 slaagde hij voor het BD-examen en werd hij tot het predikantschap toegelaten. In Nederland, waar destijds een overvloed aan jonge predikanten heerste, werd hem nooit een baan aangeboden.
Op 25 mei 1845 trouwde hij in Dordrecht met Anna Maria van Otterloo, de dochter van Arnoldes van Otterloo, met wie hij één dochter (in 1878) en twee zoons kreeg.
In afwachting voor zijn oproep maakte hij een aantal reizen in het buitenland. Hij overwoog om naar de Kaapkolonie of Natal te emigreren en daar predikant te worden. Toen hij professor UG Lauts ontmoette, die op zoek was naar geestelijken en leraren voor de Voortrekkers, had hij snel zijn besluit genomen. In 1852 accepteerde Lauts Van der Hoff hem voor vijf jaar als geestelijke voor de Volksraad van de Afrikaans Hollanders, ten noorden van de rivier de Vaal in Zuid-Afrika.
Vroege jaren in Zuid-Afrika[bewerken]
Nadat Lauts Van der Hoff had geholpen van het vinden van een reis naar Kaapstad, bereikten hij en zijn vrouw hun bestemming in november 1852. Hij werd verwelkomd door JJH Smuts, redacteur van De Zuid-Afrikaan, die gedurende het grootste deel van zijn verblijf aan de Kaap zijn gastheer was. Hij werd tot de kerk toegelaten, hoewel hij weigerde de eed van trouw aan de Britse autoriteiten af te leggen. Terwijl hij wachtte op de overtocht naar Transvaal, hield hij diensten in de Groote Kerk in Kaapstad, in Wynberg en in de Lutherse kerk.
In april 1853 vertrok Van der Hoff met zijn vrouw en pasgeboren dochter via Natal naar Transvaal. In Natal preekte Van der Hoff in Pietermaritzburg en Ladysmith en kreeg ook een uitnodiging om predikant van Nieuw-Duitsland te worden. In mei 1853 kwam hij aan in Potchefstroom. Hij was hierdoor de eerste geestelijke in Transvaal .
Er was veel wanorde en verdeeldheid in de Transvaalse gemeenschap. Door geen enige vorm van regulier openbaar gezag en met primitieve communicatie, was zijn werk enorm gecompliceerd.
Wat betreft de relatie van de Transvaalse kerk met de autoriteit in Kaapstad, pleitte Van der Hoff aanvankelijk voor deze aansluiting van de onafhankelijke Transvaalse gemeenten bij de Cape NG Kerk. Toch identificeerde hij zich met de strijd voor een onafhankelijke kerk in de Transvaalrepubliek. De Algemene Synode erkende Van der H. als rechtmatig gewijd met geheel Transvaal als zijn werkgebied.
Vanwege verschillende discussies over het kerkbestuur mochten sommige Van der Hoff niet, wat resulteerde in meerdere vijandige ontmoetingen met hem en de NH Kerk. De activiteiten van ds. Van der Hoff werden verder bemoeilijkt door een tweede kerkelijk schisma toen een aantal leden zich op 11 februari 1859 in Rustenburg afscheidde en een ontmoeting hadden met ds. Dirk Postma stichtte als predikant de Gereformeerde Kerk. Van zijn kant heeft ds. Van der Hoff om door middel van het compromis een oplossing te zoeken voor hen die gehinderd worden door het zingen van de evangelische gezangen in de godsdienstoefeningen. Het opmerkelijke aan deze scheiding is dat het in der minne plaatsvindt, dat de persoonlijke relatie tussen di. Van der Hoff en Postma storen zich daar niet aan en dat de twee groepen niet sterk tegenover elkaar staan. Deze afscheiding, die werd geleid door ds. Van der Hoff wordt niet verhinderd, maar ontslagen, is de voltooiing van een meningsverschil dat reeds in 1855 door ds. Van der Hoff in de pastorale brief van de Algemene Kerkvergadering, "Een stem uit Mooi River".
Latere carrière[bewerken]
Van der Hoff bezocht Potchefstroom en Marico regelmatig, en vestigde gemeentes in Suikerbosrand, Onder-Vaalrivier (grofweg het huidige Wolmaransstad, Bloemhof, Makwassie en Christiana ), Pretoria, Draakberg (in de omgeving van het huidige Volksrust en Wakkerstroom ), Klerksdorp, Losberg en Rustenburg. Dit betekende dat hij vrijwel voortdurend onderweg was, meestal per ossenwagen, Tijdens zijn reizen brak hij tweemaal een arm en eenmaal een been. hierdoor moest hij een tijdlang de kerkdienst zittend houden.
Van der Hoff werd om advies gevraagd over vrijwel alle aspecten van de toen nog ongereguleerde samenleving. In 1853 had de Volksraad het 'Van der Hoff-reglement van orde' voor het onderwijs vastgesteld, waarin werd bepaald dat de kerk toezicht zou blijven houden op het onderwijs. Na de invoering van de grondwet van Transvaal (1857), waarin het onderwijs aan de staat werd toevertrouwd, was Van der Hoff tot 1867 de voorzitter van de Onderwijsraad.
Ook op politiek vlak was hij actief. Zo diende hij in 1855 zijn ontslag in uit protest, toen de Volksraad een ontwerp van grondwet verwierp, maar trok het weer in toen het wetsvoorstel in principe werd aangenomen. Met de goedkeuring van de grondwet in januari 1857 werd de Vierkleur, ontworpen door Van der Hoff en zijn broer, ook aangenomen als vlag van de Transvaalse Republiek. Ds. Van der Hoff officieert in Potchefstroom, Rustenburg en Pretoria voor het religieuze deel van de plechtigheden in verband met het eerste hijsen van de vlag. Voor deze gelegenheid schreef hij ook een "Flag Song", een soort eerste volkslied.
Door de goedkeuring van de grondwet van 1857 werd de Nederduitsch Hervormde Kerk de staatskerk. Toen president Marthinus Wessel Pretorius in 1857 de kerkraad van Potchefstroom vroeg om een rapport over de financiën van de gemeente aan de Volksraad voor te leggen, werd zijn verzoek afgewezen. In een brief aan de president schreef stelt ds. Van der Hoff dat de kerk op geen enkele manier onderworpen is aan de staat. hij stelde ook al in 1857 een eerste kerkelijke wet op, die de Volksraad echter niet accepteerde. (Dit gebeurde pas met de Kerkwet van 1862, die de Volksraad in oktober 1863 bekrachtigde als "Reglementen" van de NH Kerk.) In die tijd publiceerde hij: "Een stem uit Kaapstad van de advocaat Brand weergalmde in Mooi River ... met enkele opmerkingen en aanvullingen uitgegeven door D. van der Hoff" (1857).
Toen in 1861 AJ Begemann predikant werd in Pretoria, GW Smits naar Rustenburg vertrok en in 1864 NJ van Warmelo in Soutpansberg aankwam, werd de omvang van Van der Hoffs werk beperkt. Maar toen de dominee F. Lion Cachet in 1865 en later ruzie kreeg in de kerk, kwam hij opnieuw in de problemen. Vanaf december 1868 was hij ook betrokken bij een publiek meningsverschil met de eerwaarde JL Jooste, predikant van de NG Kerk in Potchefstroom.
Late carrière[bewerken]
Op 28 mei 1878 wordt het kwarteeuwfeest gevierd van ds. Van der Hoff vierde groots feest op Potchefstroom. De grote opkomst en de toespraak van de commissie van de Algemene Kerkvergadering benadrukken de genegenheid en achting die hij geniet van degenen die hem kennen en met hem werken. Onder zijn leiding groeide de NH-kerk en in 1878 was het een welvarende kerkgemeenschap met 19.500 leden, bediend door zeven predikanten.
Dominee NJ van Warmelo leidde zijn begrafenisdienst in Potchefstroom. In oktober 1920 restaureerde de kerkenraad van de plaatselijke NH Kerkgemeente zijn graf en plaatste er een monument.
Een bronzen buste van ds. Van der Hoff gemaakt door Coert Steynberg bevindt zich in het Van der Hoff-gebouw in Pretoria en een ander is eigendom van de NH-gemeente Potchefstroom.
Bibliografie[bewerken]
- Chidester, David, et al. (1997). Christendom in Zuid-Afrika: een geannoteerde bibliografie . Westport: Greenwoud.
- Hattersley, AF (1969). Een geïllustreerde sociale geschiedenis van Zuid-Afrika . Rotterdam: Balkema.
- (1960). Onze eerste halve eeuw: 1910-1960; Gouden jubileum van de Unie van Zuid-Afrika . Johannesburg: Da Gama Publications.
- Patterson, Sheila (2004). De laatste tocht: een studie van het Boerenvolk en de Afrikaner-natie . Londen: Routledge.
| Bronnen, noten en/of referenties
Dit artikel of een eerdere versie ervan is (gedeeltelijk) vertaald vanaf de Engelstalige Wikipedia, die onder de licentie Creative Commons Naamsvermelding/Gelijk delen valt. Zie de bewerkingsgeschiedenis aldaar. |
Dit artikel "Dirk van der Hoff" is uit Wikipedia. De lijst van zijn auteurs is te zien in zijn historische en/of op de pagina Edithistory:Dirk van der Hoff.
