Japans-Nederlands woordenboekproject

In 2009 is het Japans-Nederlands woordenboek project opgezet door Oscar Veltink, Hetty Geerdink-Verkoren en Nobuko Karthaus-Tanaka, een project om een nieuw, volwaardig en modern Japans-Nederlands woordenboek samen te stellen. Het project is opgestart met een sponsoring van de Ailion Foundation en wordt gesteund door het SieboldHuis. De aanleiding voor het project was het feit dat er, ondanks meer dan vier eeuwen van Japans-Nederlandse betrekkingen, nog steeds geen recent en modern Japans-Nederlands woordenboek beschikbaar was. Om dit gat te vullen is er toen begonnen met het samenstellen van een online Japans-Nederlands woordenboek. In 2017 is er besloten om het project uit te breiden met een online Nederlands-Japans woordenboek. Hierdoor wordt het ook wel het JNNJ-project genoemd (Japans-Nederlands en Nederlands-Japans).^[1] Sindsdien kan er bij het vernieuwde JNNJ-project binnen één webapplicatie in beide woordenboeken gewerkt en opgezocht worden.

Inhoud van het woordenboek[bewerken]

Het Japans-Nederlands woordenboek heeft als uitgangspunt het Meikyō woordenboek (明鏡国語辞典), een middelgroot modern Japans-Japans woordenboek met ongeveer 69.000 trefwoorden. Medewerkers kunnen echter ook voorstellen indienen om andere Japanse woorden toe te voegen. Dit verklaart waarom er een database is ontstaan van bijna 73.000 woorden.

Het Nederlands-Japans woordenboek heeft als uitgangspunt het Algemeen Nederlands Woordenboek van het Instituut voor de Nederlandse Taal. Ook hier kunnen medewerkers zelf woorden aan toevoegen. Een voorbeeld hiervan is het woord “klimaatklever” dat in 2023 werd toegevoegd nadat het was verkozen tot Woord van het Jaar 2022 door woordenboekmaker Van Dale.

Werkwijze[bewerken]

Het JNNJ-project heeft het doel om twee woordenboeken samen te stellen die tot in lengte van jaren gebruikt kunnen worden. Dit is mogelijk omdat de woordenboeken online continu aangevuld en verbeterd kunnen worden. De betekenissen worden aangeleverd door een groep vrijwilligers die bestaat uit tolken, vertalers, afgestudeerden, studenten en enthousiastelingen. De ingeleverde betekenissen worden door de eindredactie aan een kwaliteitscontrole onderworpen voordat ze online worden geplaatst, waarna ze meteen publiekelijk beschikbaar zijn.

Voor het indienen van woorden in het Japans-Nederlands woordenboek worden zowel de kanji, kana als romaji genoteerd. Voor de vertalingen in het Nederlands-Japans woordenboek verschijnen behalve de kanji- ook de kana-lezingen.

Het project wordt geleid door het managementteam, Oscar Veltink, Hetty Geerdink-Verkoren en Gijs Berends.

Geschiedenis van Japans-Nederlandse en Nederlands-Japanse woordenboeken[bewerken]

ハルマ和解 (Haruma Wage), dat ook wel Edo Halma werd genoemd, wordt beschouwd als het eerste Nederlands-Japans woordenboek. Het was samengesteld door Rangakusha (蘭学者), ofwel “Hollandologen”, Japanners die de wetenschap via de Nederlandse taal bestudeerden. Het woordenboek werd voltooid in 1796 met een inhoud van 64.035 woorden.^[2] Het was feitelijk een Japanse versie van François Halma's Woordenboek der Nederduitsche en Fransche Taalen (1729). ハルマ (of Haruma) is dan ook de Japanse weergave van de naam Halma. Haruma Wage werd tussen 1796 en 1799 in dertig exemplaren verspreid.

In 1833 werd opnieuw een woordenboek voltooid dat was gebaseerd op Halma’s werk. Hendrik Doeff, van 1802 tot 1817 opperhoofd van de Hollandse factorij op het Japanse eiland Deshima bij Nagasaki, had zich de Japanse taal eigen gemaakt. Hij stelde, geholpen door zijn Japanse tolken, een Nederland-Japans woordenboek samen (ドゥーフ・ハルマ of Doef-Halma). Hij probeerde een van de drie bestaande versies mee naar huis te nemen maar door een schipbreuk verloor hij al zijn materiaal. In 2020 verwierf de Universitaire Bibliotheek Leiden een kopie van dit handgeschreven werk.^[3]

Peter Adriaan van de Stadt was vanaf 1918 in gouvernementsdienst in Nederlands-Indië, als adviseur voor “Japanse zaken”. Hij voltooide een Japans-Nederlands woordenboek in 1925 maar dat werd pas negen jaar later gepubliceerd. De 1311 pagina’s zijn online te vinden.^[4]

Het Nederlandsch-Japansch Woordenboek (蘭和大辞典) samengesteld door Nanshinkai (1943) volgt op het werk van Van de Stadt. Het woordenboek is een product uit de oorlogstijd. De militaire toon van het voorwoord laat zien dat het ontstaan is tijdens de Tweede Wereldoorlog. De Nederlandse en Japanse woorden staan in de oude spelling en het woordenboek is mede daardoor niet erg bruikbaar meer.^[5]

In 1994 werd een nieuw Nederlands-Japans woordenboek gepubliceerd door Kodansha (講談社オランダ語辞典). De publicatie werd gesponsord door Canon en is meer geschikt voor een Japans publiek, aangezien de Japanse vertalingen niet in kana of romaji zijn genoteerd.^[6]