Koloniale verwijzingen in Belgische straatnamen en monumenten
In België zijn er vele straatnamen en monumenten te vinden die verwijzen naar het Belgische koloniale verleden. Vooral de hoofdstad Brussel is een koploper in het gebruiken van straatnamen die duidelijk verwijzen naar personen met een controversieel verleden in Congo. Congo was een Belgische kolonie; eerst als privéstaat van de Belgische koning Leopold II van 1885 tot 1908 onder de naam Congo-Vrijstaat, dan onder leiding van de Belgische staat van 1908 tot de onafhankelijkheid op 30 juni 1960. Het koloniale verleden van België, dat ter vergelijking met andere Europese staten eigenlijk vrij kort was, heeft nog altijd zijn sporen achtergelaten in het openbaar stadstoneel in België.
Brussel[bewerken]
Te 1 juni 1885 ontstond Congo-Vrijstaat; een privéstaat in handen van Leopold II.[1] Later, in september 1876, nam de Geografische Conferentie plaats in het Koninklijk Paleis in hartje Brussel. Daar sprak Leopold II zijn intenties voor Congo-Vrijstaat uit, namelijk: de slavenhandel in Centraal-Afrika ontwortelen, wetenschappelijke ontwikkeling van dit gebied verhogen, en de inheemse bevolking ‘beschaven’.[2] Uiteindelijk hebben deze intenties Congo veel mensenlevens gekost.
Als hoofdstad heeft Brussel nog heel wat straatnamen met een koloniale knipoog naar het verleden. Vele beelden en straatnamen met een koloniaal verleden worden nog steeds gebruikt in Brussel. Vreemde standbeelden zoals het beeld in de Louise laan, genaamd “Bruine negers verrast door de honden”, en straatnamen verwijzend naar koloniale pioniers met een zeer controversieel verleden; zijn zaken die vreemd lijken voor een stad die zijn koloniaal verleden (zoals vele steden in Europa) probeert te vergeten.
Leopold II zelf, de Belgische monarch die België heeft gevormd door zijn vele stedelijke projecten, door o.a. de bouw van snelwegen (mede door de rubberhandel) en de aanleg van groene parken; heeft door zijn expansiedrang in Centraal Afrika een zeer controversieel verleden. Maar toch zijn er over heel België standbeelden die Leopold II afbeelden, o.a. in Brussel, Oostende, Gent, Bergen (Mons), Namen (Namur), enz.
Straten[bewerken]
Enkele voorbeelden:
- Avenue Alexander Galopin - Alexander Galopin laan: Galopin was directeur van Société Générale (sinds 1935), een private bank die vele ondernemingen in Congo leidde en controleerde. Hij was ook directeur van Union Minière (sinds 1939), één van de grootste mijnbedrijven in Congo. Galopin deed als directeur van dit bedrijf ook aan economische collaboratie met Nazi-Duitsland door uranium ontgonnen door zijn mijnbedrijf te transporteren naar Duitsland, voor de constructie van een atoombom. Deze lading is onderschept door een Amerikaanse militie.[3]
- Rue Baron Lambert - Baron Lambert straat: de bank van Baron Lambert had een belangrijke financiële functie in de geschiedenis van Congo als kolonie.
- Rue des Colonies - Koloniënstraat
- Boulevard Général Wahis - Boulevard Generaal Wahis: was een Belgische militair, die in twee termijnen; 1891 en 1912 fungeerde als Gouverneur-generaal van Congo-vrijstaat.
- Avenue Le Marinel - Le Marinel laan
- Rue Lieutenant Lippens - Luitentant Lippens straat
- Rue Docteur Dryepondt - Dokter Dryepondt straat
- Rue Major Pétillon - Majoor Pétillon straat
- Rue Émile Banning - Émile Banningstraat
- Square de Léopoldville: Léopoldville werd, als havenstad, in 1926 hoofdstad van de Belgische kolonie Congo.[4]
Monumenten[bewerken]
Enkele voorbeelden:
- Monument aux Pioneers au Congo - Monument voor de Pioniers van Congo (Jubelpark)
- Standbeeld van Albert Thys (Jubelpark): Albert Thys was oprichter van Compagnie du Katanga; een bedrijf met als doel de exploratie en bezetting van Katanga, belangrijk deel van Congo voor zijn grondstoffen. Hij was dus een belangrijke speler in het industriële verhaal van de kolonisering van Congo.
- Cinquatenaire (Jubelpark): dankzij de geldstroom die ontstond toen Congo echt winstgevend werd, was het mogelijk om dit monument te financieren in 1905; ten koste van vele mensenlevens in Congo zelf.
- Monument voor de Koloniale Pioniers van Ixelles (aan het Rode Kruis-plein)
- Standbeeld Nègres marrons surpris par des chiens - Bruine negers verrast door de honden (Avenue Louise/Louise laan)[5]
Rest van België[bewerken]
Enkele voorbeelden:
- Emiel Banningstraat (Antwerpen)
- Monument voor de annexatie van Congo in 1908 (Antwerpen)
- Leo de Béthunelaan (Aalst)
- Rue du Congo/ Congostraat (Tubize)
- Monument broeders Van de Velde (Gent)
- Den Olifant (Grupellopark, Geraardsbergen): het monument, een trompetterende olifant, refereert naar de pioniers die het leven lieten in Congo-Vrijstaat van Leopold II tussen 1885 en 1908. Na de Tweede Wereldoorlog keurde het lokale stadsbestuur de bouw van het monument goed. Door zijn koloniale referentie heerst er een discussie over het monument en zijn verheerlijking van zijn koloniaal verleden in Geraardsbergen zelf. [6]
- Place Emile Laurent (Bomal)
- Kongostraat, Assebroek (Brugge)
- Lippens en De Bruyne standbeeld (Blankenberge): Lippens en De Bruyne waren twee Belgische soldaten. Zij vochten tegen de slavenhandelaars in Congo-Vrijstaat, maar werden gevangengenomen door Sefu, een Arabische leider. Zij werden vermoord door de slavengroep. Guillaume Charlier honoreerde hen en maakte een standbeeld in 1900 op de zeedijk van Blankenberge. Het duo kreeg een heldenstatus, maar het beeld is controversieel geworden door de latere toevoeging van een zwarte vrouw die onderaan het beeld te zien is.[7]
Referenties[bewerken]
- ↑ Van Reybrouck, D. (2011). Congo: een geschiedenis. Amsterdam: De Bezige Bij, p. 71
- ↑ Foeken, D. (1985). België behoeft een kolonie: de ontstaansgeschiedenis van Kongo Vrijstaat. De Vries - Brouwers: Antwerpen/Amsterdam, pp. 18-21
- ↑ Van Rossem, J.P. (2011). Belgisch uranium voor de eerste Amerikaanse en Russische atoombommen. Kessel-Lo: Uitgeverij Van Halewyck, p. 127
- ↑ Van Reybrouck, D. (2011). Congo: een geschiedenis. Amsterdam: De Bezige Bij, p. 75
- ↑ Catherine, L. (2002) Bouwen met zwart geld: de grootsheidswaanzin van Leopold II. Houtekiet: Antwerpen, pp. 82-83
- ↑ https://www.nieuwsblad.be/cnt/dmf20170108_02662984
- ↑ Verschaffel, T. (2009). Congo in de Belgische zelfrepresentatie in Viaene, V. Van Reybrouck, D. & Ceuppens, B. (red.) Congo in België: koloniale cultuur in de metropool. Leuven University Press.
Dit artikel "Koloniale verwijzingen in Belgische straatnamen en monumenten" is uit Wikipedia. De lijst van zijn auteurs is te zien in zijn historische en/of op de pagina Edithistory:Koloniale verwijzingen in Belgische straatnamen en monumenten.
