Marten Talens
Marten Talens
| ||||
| Persoonlijke informatie | ||||
| Geboren | 8 februari 1850 | |||
| Geboorteplaats | Obergum,  Nederland
| |||
| Overleden | 13 mei 1922 | |||
| Overlijdensplaats | Hoenderloo - Apeldoorn | |||
| Positie | oprichter | |||
| Beroep | Ondernemer | |||
| Bedrijf | Talens & Co resp. ROYAL TALENS | |||
| ||||
Marten Talens is de grondlegger van het bedrijf Royal Talens (voorheen Talens & Co) te Apeldoorn, een bedrijf voor de productie van inkt, verf en lakken. In oude documenten en kranten wordt hij beschreven als bereisd, belezen en selfmade en iemand met doorzettingsvermogen.[bron?]
Jeugdjaren in Groningen (1850-1871)[bewerken]
Marten Talens werd op 8 februari 1850 geboren in het Groningse dorp Obergum. Hij was de zoon van Hilbrand Talens en Alberdina Aikes. Van de 8 kinderen in dit gezin bleven er slechts 2 in leven, naast Marten alleen zijn jongste zusje Jantien (1857-1945). De andere 6 stierven op zeer jonge leeftijd, 7 jaar en jonger. De familie Talens was een bemiddelde familie, die in Obergum en Winsum diverse panden en stukken grond bezat. Dit zou kunnen verklaren waardoor Marten Talens al op jonge leeftijd in staat was om grote investeringen te doen.
Vlak na de geboorte van zijn jongste zusje werd Marten Talens al wees op 9-jarige leeftijd, daar hun beide ouders als snel na de 6 jonge kinderen ook vlak na elkaar vroegtijdig stierven, beiden op 40-jarige leeftijd. Marten (9) en Jantien (2) trokken in bij een oom en tante in een voorname woning in het centrum van Winsum, aan de Hoofdstraat.
Op 12-jarige leeftijd verhuisde Marten naar Groningen, naar de kostschool aan het Martinikerkhof. Twee jaar later kwam hij terug en woonde weer even bij oom en tante. Daarna vertrok hij naar Baflo. Hij woonde hier 4 jaar. Het lijkt zeer aannemelijk dat hij heeft gestudeerd (het geld zal er zijn geweest en zijn latere beroep als kassier doet een opleiding vermoeden). Hij heeft hierna nog een periode in Brussel en Enschede gewoond.
De jaren in Uithuizen (1871-1898)[bewerken]
Effectenhandelaar, kassier en commissionair[bewerken]
In 1871 duikt de naam Marten Talens Hzn op in Uithuizen. Hij is dan 21 jaar. Hij staat dan in de boeken als kassier. Laat een nieuw huis bouwen in 1872. In 1876 trouwt hij (als 26-jarige) met Hilje Post uit Nieuwolda. Kassier Talens heeft een commissionairskantoor en woont in een prachtig statig renteniers-pand dat hij in 1874 als 24-jarige liet bouwen (hoek Oudestraat/Hoofdstraat te Uithuizen). Marten was toen effectenhandelaar van beroep. Uit de diverse krantenartikelen/advertenties blijkt dat Marten Talens zeker 28 jaren zeer actief op de beleggingsmarkt is geweest. Ook toen hij in later jaren directeur van de inkt-, verf- en lakfabriek in Apeldoorn was, hield hij zich nog steeds bezig met effecten.
Vooruitstrevend en vooraanstaand persoon[bewerken]
Maarten Talens was een vooruitstrevend en vooraanstaand burger in Uithuizen. Hij werd lid van de gemeenteraad en van het Bestuur van het 'Tot Nut van ’t Algemeen' opgerichte Spaarbank en Hypotheekbank. Maar bovenal is hij zelfstandig kassier/commissionair. Het grote geld speelt een belangrijke rol in zijn leven. Zowel in Uithuizen als Leens vestigt hij Hypotheekbanken. Deze rijke man wordt gevraagd om zijn geld uit te lenen, met als doel om stevige winsten te maken. Ook de ‘dikke Hogelandster boeren” leggen hun geld in. Talens is directeur en tussenpersoon. Hij plaatst wervende advertenties. We zien miljoenenbedragen voorbijkomen.
Bemoeienis met spoorlijnen[bewerken]
Marten is vanaf 1880 actief om een spoorlijn van Uithuizen naar naar de stad Groningen te bewerkstelligen. Met jonkheer Gerhard Alberda (van de borg Menkema) speelde hij een hoofdrol in de verwezenlijking van het plan van de gemeente. Zijn (niet doorgevoerde) voorstel: een route via de dorpjes Zandeweer, Kantens, Middelstum, Onderdendam en Bedum. Zijn geboortedorp Winsum/Obergum komt in zijn plannen bijzonder genoeg nooit in beeld. (Uiteindelijk gaat de spoorlijn van Uithuizen naar Groningen trouwens wel via zijn geboortedorp). Talens heeft met aantal andere beleggers (dhr. Welt en dhr. Dojes) zelfs nog concessies bij het Ministerie aangevraagd voor de aanleg van een spoorlijn Amsterdam – Rotterdam.
Activiteiten in Noord-Amerika[bewerken]
In 1886 reist Talens met de stoomboot W.A. Scholten naar Amerika om grond aan te kopen, met als doel deze te verhuren en te verhandelen. Reisgenoot is grootgrondbezitter Dojes uit Uithuizen. Gedurende 4 maanden gaan de welgestelde Groningers op zoek naar goede landbouwgronden. In de staat Minnesota bij Clara City wordt 4000 ha aangekocht ("1 uur en 3 kwartier lang en 1 uur breed"). In 1890 is op dit grondgebied o.a. een stockfarm met de naam 'Groningen' gevestigd.
De reis naar Amerika heeft resultaat: In 1887 richten Talens en anderen de 'N.V. Nederlandsch-Amerikaansche Handelsbank voor Landbouw en Veeteelt' op. Talens wordt directeur. Doelen zijn de aan- en verkoop en het huren en verhuren van landerijen in Amerika, alsmede het verhandelen in Nederland van fokvee en het verstrekken van hypotheken. Jaren werkt hij samen met de Noord-Groninger 'hereboeren' Welt en Dojes. Beiden zijn lid van Raad van Beheer (D. Knol-Welt is grootgrondbezitter en Eerste Kamer-lid, R.P. Dojes is grootgrondbezitter en lid van de Provinciale Staten).
Ruzie en ontslag[bewerken]
In 1898 neemt Talens ontslag als directeur van de Nederlandsch Amerikaanse Hypotheekbank. Er is een stevige ruzie ontstaan tussen hem en de heren Knol-Welt en Dojes. Deze ruzie eindigt niet op het moment dat Marten Talens verhuist naar Apeldoorn. Hij blijft namelijk aandeelhouder. In 1900 en zelfs in 1910 komen we nog krantenartikelen tegen waar er sprake is van stevige onmin.[bron?]
De periode in Apeldoorn (1898-1922)[bewerken]
Dit artikel "Marten Talens" is uit Wikipedia. De lijst van zijn auteurs is te zien in zijn historische en/of op de pagina Edithistory:Marten Talens.
