Natuurtuin De Robbert

1: Inleiding:[bewerken]

Natuurtuin de Robbert is een terrein van 1,5 hectare in het Helmondse Natuurgebied de Bundertjes en wordt beheerd door Stichting Natuurtuin Helmond. In Natuurtuin de Robbert wordt groenbeheer uitgevoerd met het doel de effecten op de biodiversiteit te kunnen onderzoeken. Het groenbeheer is gebaseerd op wetenschappelijk onderbouwde methodes die ook grote natuurbeheerders gebruiken om de natuurwaarden te vergroten. Stichting Natuurtuin Helmond heeft een aantal samenhangende landschapselementen (poelen, graslandjes, bosjes, bosranden en ruigtes) gecombineerd op een kleine oppervlakte. Daardoor is een alleraardigst landschapje ontstaan, maar de Robbert is door het goed gedocumenteerde groenbeheer een ideaal onderzoeksgebiedje.

2: Het gebied:[bewerken]

Natuurtuin de Robbert ligt in Natuurgebied de Bundertjes, een restant van het beekdal van de Aa en enkele andere beekjes. Dit gebied is lange tijd gebruikt om vee te weiden, wilgentenen te kweken, voor landbouw en als fabrieksriool. Pal naast de huidige Bundertjes is in de jaren '70 van de vorige eeuw een grote woonwijk (Helmond Noord) aangelegd. Al deze ontwikkelingen hebben grote invloed gehad op het vroegere moerasgebied. Sommige onomkeerbaar: de (grond)waterstand is aangepast om Helmond Noord droge voeten te laten houden. Andere zaken zijn wel aangepakt: de vervuilde bedding van de Gulden Aa is gereinigd en de Bundertjes zijn geen landbouwgebied meer. Sinds enkele jaren voert de gemeente Helmond beleid om de resterende natuurwaarden van de Bundertjes te versterken. Naast andere maatregelen in het gebied is vlakbij de Natuurtuin een veld afgeplagd en zijn enkele sloten afgedamd. Regenwater uit de wijk wordt via een sloot langs de Natuurtuin door de Bundertjes afgevoerd. Hierdoor is de natuurtuin, zeker in natte periodes, moerassiger geworden en heeft wat teruggekregen van het oorspronkelijke beekdalkarakter.

3: Ontwikkeling van het beheer:[bewerken]

In de jaren '80 van de vorige eeuw is de Natuurtuin opgezet met het idee van een voorbeeldtuin met biotopen die in Nederland voorkomen. Een arbeidsintensieve opzet die door gebrek aan vrijwilligers nooit goed van de grond is gekomen. Het beheer beperkte zich daarna jarenlang tot het bijhouden van een kruidentuin, het één keer per jaar maaien van de graslandjes en in de winter wat snoeiwerk met handgereedschap. Sinds 2010 is het beheer stap voor stap gemoderniseerd. Het groenbeheer is nu gericht op het versterken van de natuurwaarden van de Bundertjes. Daarvoor worden methodes gebruikt van organisaties die natuurbeheer op wetenschappelijke basis uitvoeren.

4: Het beheer nu:[bewerken]

Het groenbeheer in de Natuurtuin sluit aan op het natuurherstelbeleid van de gemeente Helmond in de Bundertjes. De vrijwilligers vullen dit gemeentebeleid aan door op kwetsbare moerassige bodem met lichte machines een samenhangende set landschapselementen te onderhouden.

Het groenbeheer is gebaseerd op de natuurlijke omstandigheden. Dit in tegenstelling tot traditioneel tuinieren waar de omstandigheden aangepast worden aan een bedacht ideaalbeeld. Dit laatste leidt vaak tot zware ingrepen, hoge kosten, intensief onderhoud en verlies van natuurwaarden. Het groenbeheer in de Natuurtuin kan daardoor worden uitgevoerd met enkele eenvoudige ingrepen: gefaseerd maaien en gericht kappen. Het gebied moet de rest doen. Bouwend op de bestaande indeling (enkele aangeplante bosjes en het gegraven reliëf uit de begintijd van de Robbert) is de Natuurtuin in vier samenhangende onderhouds-zones verdeeld: Bosjes, Bosranden, Graslandjes en Poelen . Door de indeling in zones is het onderhoud makkelijk te plannen en overzichtelijk voor vrijwilligers en bezoekers.

De zonering is niet alleen handig maar geeft de Natuurtuin ecologische samenhang. Bijvoorbeeld: Amfibieën hebben de poelen nodig om zich voort te planten. Op de oevers kunnen ze zich opwarmen. Vlak daarlangs, in de bloemrijke graslandjes, vinden ze genoeg insecten om te eten en iets verderop, in de bosranden, ruigtes en takkenrillen kunnen ze zich ingraven voor de winterslaap. De Natuurtuin dient als springplank voor flora en fauna naar de rest van de Bundertjes en sluit ook zo aan op het natuurherstelbeleid van de gemeente Helmond.

5: Onderzoek en educatie:[bewerken]

Het groenbeheer in Natuurtuin de Robbert staat niet op zichzelf. Stichting Natuurtuin Helmond organiseert ook educatieve activiteiten. Er wordt voorlichting gegeven over de relatie tussen natuurbeheer en biodiversiteit. Op de website van de Natuurtuin en in het wijkblad van Helmond Noord verzorgt de stichting stukken over de Natuurtuin. In de zomermaanden worden open dagen georganiseerd waar ongedwongen kan worden rondgewandeld en op informatiebordjes veel informatie te vinden is over het groenbeheer. Tegelijk worden bezoekers op laagdrempelige wijze bij natuuronderzoek betrokken. In een voormalige bijenstal is een insectenlab ingericht waar insectenhotels worden getest en vergeleken. Bezoekers worden aangemoedigd zelf met materiaal uit hun thuisomgeving een slim of gek insectenhotel in elkaar te knutselen, in het insectenlab te zetten en na verloop van tijd terug te komen om de ontwikkeling te volgen. Elk jaar bezoeken honderden schoolkinderen de Natuurtuin waar ze onder begeleiding van vrijwilligers op speelse wijze met natuuronderzoek kennismaken. Ze gaan onder andere waterbeestjes scheppen in een van de poelen waarbij de vondsten op een scorebord worden bijgehouden en in het jaarverslag van de natuurtuin worden opgenomen. De jaarlijks terugkerende onderhoudsklussen (2 maaibeurten in de zomer en snoeiwerk in de winter) worden gebruikt om wijkbewoners en andere geïnteresseerden te betrekken bij natuurbeheer.

6: Openstelling:[bewerken]

Natuurtuin de Robbert is elke zaterdagochtend open tussen 9:00 uur en 12:00 uur. In de zomermaanden worden regelmatig open dagen georganiseerd. Buiten deze tijden is bezoek mogelijk op afspraak. Honden zijn niet toegestaan. De Natuurtuin is niet begaanbaar met een rolstoel en moeilijk voor scootmobielen.