Orthodox marxisme

Orthodox marxisme is de stroming binnen het marxisme zoals die eind negentiende eeuw vorm kreeg, volgend op het klassiek marxisme. Het orthodoxe marxisme wordt gekenmerkt door een deterministisch wereldbeeld, waarin economische verhoudingen (vooral eigendomsverhoudingen tussen sociale klassen) bepalend zijn voor andere sociale verhoudingen en voor het verloop van de menselijke geschiedenis.

Het orthodoxe marxisme wordt geassocieerd met de vroege Duitse revolutionaire sociaaldemocratie en haar theoretici, met name Friedrich Engels, August Bebel en Karl Kautsky. Het marxisme-leninisme, zoals dat in de Sovjet-Unie en haar satellietstaten beleden werd, wordt gezien als een breuk met het orthodox marxisme. Het neomarxisme vormt een reactie op de dogmatiek die het orthodoxe marxisme en marxisme-leninisme kenmerkt.

Karakteristieken[bewerken]

Orthodox marxisme wordt door de volgende karakteristieken gekenmerkt:

De opvatting dat kapitalisme niet hervormd kan worden tot een socialistische maatschappij door louter parlementaire campagnes. Orthodox marxisme stelt dat de enige realistische oplossing voor de tegenstellingen binnen het kapitalisme de vestiging van een post-kapitalistische socialistische economie is door het tot stand brengen van een maatschappelijke revolutie. Hiermee verschilt het orthodox marxisme met het reformistische revisionisme.
De opvatting dat in niet-revolutionaire tijden er al een nadruk zou moeten liggen op het organiseren van een onafhankelijke partijbeweging van de werkende klasse, die alles van recreatieve bezigheden tot onderwijs en sociale vangnetten tot woningcoöperaties opbouwt. Centraal in deze partijbeweging ligt de politieke partij, die participeert in het parlement om haar revolutionaire strijd te versterken.
De socialistische revolutie is noodzakelijkerwijs een handeling van de gehele arbeidersklasse (in contrast met de marxistisch-leninistische opvatting van de voorhoedepartij die een revolutie geleid door een minderheid georganiseerd in een partij wil bewerkstelligen).
De bestaande staat wordt door orthodoxe marxisten gezien als vertegenwoordiger van de belangen van de heersende klasse.
Klasse neemt een centrale plek in bij de orthodox-marxistische analyses.
Een overtuiging dat de economische basis (materiële omstandigheden) de culturele en politieke bovenbouw van de samenleving vormt.