Paclax
Paclax[bewerken]
.jpg)
Paclax is een groep jonge mensen die in de korte tijd van bestaan (1969-1972) opzien baarde in de toenmalige gemeenten Raamsdonk en Geertruidenberg. Opgegroeid in een tijd van wederopbouw en gestage welvaartsgroei, eisten de jongeren een eigen plek op 'waarin de aandacht niet meer zou worden gericht op materieel gewin, maar op de vrijheid jezelf te zijn, zonder daarmee anderen te beknotten'. De groep ijverde voor een pop, actie en relax centrum (paclax) als onderdeel van de landelijke Provadya beweging. Maar de gemeente Raamsdonk werkte niet mee. Reden voor de jongeren om hun bivak op te slaan in een 'onbewoonbaar verklaarde woning' in het centrum van Raamsdonksveer. Dat 'huisje' werd door de jongeren gehuurd voor vijf gulden per week van een man die overhoop lag met de gemeente. Het zou twee jaar lang dienst doen als ontmoetingsruimte, van waaruit tal van geruchtmakende activiteiten werden georganiseerd.
Krantenkoppen[bewerken]
De krantenkoppen logen er niet om. "Paclax contra overheid. Men wil nog steeds blijven zwemmen bij Keizersveer", blokletterde dagblad De Stem toen in de zomer van 1969 een verbod werd uitgevaardigd om vrij te recreëren aan de oever van de Oude Maas bij Keizersveer. In een vlugschrift riep Paclax de inwoners op om het verbod te negeren. De jongeren dreigden met een handtekeningenactie en desnoods een bezetting. De politie liet zich daarop niet meer zien, en op het onderhavige strandje is nog jarenlang gerecreëerd. "Gemeentehuis Raamsdonksveer beklad. Schoonmaken lastig karwei", schreef de krant in de zomer van 1970 over protesten tegen het uitblijven van een Provady?-jongerencentrum. En: "Zaterdagavond gekrakeel in Geertruidenberg. Honderden jongeren bezetten Marktkazerne", nadat eind 1970 een conflict was ontstaan over het beheer van een jeugdsoos in dat gebouw.
Maar Paclax wist ook op constructievere wijze het nieuws te halen. "Kerstactie Paclax. Vredes-manifestatie trekt kijkers en praters", schreef dagblad De Stem eind 1969 over een tweedaagse manifestatie met muziek, discussies over oorlog en vrede, en pogingen om bredere steun te verwerven voor het beoogde jongerencentrum. In de daarop volgende vier maanden lukte het Paclax een voet tussen de deur te krijgen van Fort Lunet, een verdedigingswerk uit de negentiende eeuw aan de monding van het riviertje De Donge tussen Geertruidenberg en Raamsdonksveer. Vier maanden lang lukte het Paclax daar een 'theehuis' te runnen en er wekelijks activiteiten te organiseren. In het theehuis draaiden de jongeren undergroundmuziek, begeleid door lichteffecten. Elders in het fort organiseerden de jongeren popconcerten, experimenteel theater, filmvertoningen en discussies over oorlog en vrede, milieuvervuiling en andere maatschappelijke vraagstukken. "Honderden bezoekers relaxen in ludieke sfeer", schreef dagblad De Stem in april 1970 toen steeds meer jongeren de weg naar het fort wisten te vinden.
Een maand later besloten de jongeren er de brui aan te geven in Fort Lunet wegens gebrek aan goede voorzieningen. Zo was er maar één krakkemikkige toiletpot beschikbaar. De ‘dames’ en de ‘heren’ werden geacht daar beurtelings zitting op te nemen. Ook ontbraken voorwaarden voor goed beheer.
Tolerantie[bewerken]
Paclax verwaterde in de loop van 1973 toen de groep na twee jaar - mede onder toenemende druk van het gemeentebestuur - besloot de 'onbewoonbaar verklaarde woning; aan de Hoofdstraat 17 in Raamsdonksveer te verlaten. Met een huis-aan-huis verspreid krantje nam Paclax afscheid. In dat krantje keken Paclax-leden terug op de voorbije jaren van 'saamhorigheid en activiteit'. "ik kon me geen betere plaats indenken om naartoe te gaan", schreef één van de jongeren, Ïk hield ervan dat er zo veel verschillende karakters in Paclax waren, zo veel verschillende manieren van leven. Daardoor leerde ik mensen te begrijpen die anders leven dan ik."
Toch schreven veel oudgedienden van Paclax de groep 'een steeds meer passieve sfeer' toe. ,,Een deel van de bezoekers van het Paclax-huisje dronk bier, een ander deel rookte hasj of gebruikte soms zwaardere middelen. Maar er waren ook geheelonthouders. Kenmerkend voor de groep bleef het ontbreken van een hiërarchie en een grote mate van tolerantie jegens elkaars liefhebberijen en eigenaardigheden", concludeerde het afscheidskrantje.
Samenstelling[bewerken]
Paclax begon in 1969 als een initiatiefgroep van acht jongeren van 18 en 19 jaar oud. De groep groeide uit tot een 'vrijetijdscommune' met ruim dertig deelnemers. Voor korte of langere tijd waren er meer dan veertig jongeren nauw bij betrokken. De gemiddelde leeftijd bleef ongeveer 18 jaar. Het ouder worden van de initiatiefnemers werd gecompenseerd door de aanwas van jongere bezoekers. Ruim de helft was scholier of student, ruim een derde had een vaste baan, en de rest verrichte fabriekswerk voor een uitzendbureau of was in militaire dienst. Gaandeweg kwam er aanloop van rondtrekkende jongeren, veelal uit het buitenland. Sommigen gebruikten het Paclax-huisje als sleep-in, soms zelfs op advies van de politie. Een enkele keer ook viste de politie er iemand uit die van huis was weggelopen. Wanneer 'te veel' Paclax-bezoekers samenschoolden in het gemeentepark werden ze daar uit weggejaagd. "Het is hier geen Vondelpark", oordeelde de politie.
Documentaire[bewerken]
Ruim 40 jaar na dato, eind 2013, maakte de cineaste Birgit Verhoeven, een gefilmde documentaire over de wederwaardigheden van Paclax. Ter gelegenheid daarvan vond een reünie plaats. In 2015 zond Omroep Brabant de veertig minuten durende documentaire uit op tv. Eind 2022 documenteerde Henk Postma, één van de initiatiefnemers van Paclax, de wederwaardigheden van de groep in het boek "Paclax 1969-72; woelige jaren aan de Dongemond".
Externe Link[bewerken]
Dit artikel "Paclax" is uit Wikipedia. De lijst van zijn auteurs is te zien in zijn historische en/of op de pagina Edithistory:Paclax.
