Pieter Jonker

Pieter Jonker (Haule, 1952) is een pleitbezorger voor grafiek en oprichter van het Centrum voor prentkunst Stichting Nobilis te Fochteloo (Friesland).

Loopbaan[bewerken]

Geboren en getogen in Haule, een dorp in de Stellingwerven, gaat Jonker na de lagere school naar de kweekschool in Drachten. Aansluitend is hij enkele jaren werkzaam buiten zijn geboortestreek in het vormingswerk in de provincie Groningen.

Hij staat in 1972 aan de wieg van de Stellingwarver Schrieversronte, een instelling voor het stimuleren van de taal, literatuur en cultuur in de breedste zin van het woord in Zuidoost Friesland. In 1978 wordt hij directeur van deze organisatie, die zich onder zijn leiding ontwikkelt tot een belangrijk platform met een scala aan initiatieven, waaronder cursussen, de uitgave van ruim 120 boeken in en over de streektaal en op het terrein van geschiedenis en volkskunde, de opbouw van een omvangrijk documentatiecentrum, onderwijsactiviteiten en allerlei activiteiten in verschillende taaldomeinen. Hierdoor komt hij in contact en werkte hij samen met kunstenaars die in die regio wonen en werken.

Door de verwantschap van het Stellingwerfs en het Gronings, als varianten van de Saksische taal, komt hij in contact met de oorspronkelijk uit Winschoten afkomstige dr Jaap Meijer, historicus en publicist, met ettelijke titels op zijn naam op het gebied van de Joodse geschiedenis en het Jodendom. Meijer publiceerde onder het pseudoniem Saul van Messel gedichten. Jonker en Meijer begonnen een uitgeverij waar dichtbundels van Saul van Messel werden uitgegeven. Meijer bedacht de naam ‘Nobilis’ als verwijzing naar ‘jonker’.

Stichting Nobilis[bewerken]

In 1991 is de Stichting Nobilis opgericht op initiatief van Jonker om een vluchteling-kunstenaar bij te staan. De noodopvang in Appelscha benaderde Jonker daarvoor door zijn werk bij de Schrieversronte. Concreet was het verzoek om de uit Bulgarije afkomstige vluchteling-prentkunstenaar Peter Lazarov, houtgraveur, in contact te brengen met collega-kunstenaars.

Toen Lazarov en zijn gezin in 1996 het Nederlanderschap verwierven en hij meer en meer zelf in zijn onderhoud mocht en kon voorzien, ging de Stichting zich breder richten op de prentkunst. Inmiddels had Jonker door de gezamenlijke contacten met Lazarov met Nederlandse grafici een heel nieuw netwerk opgebouwd van kunstenaars en grafiekverzamelaars. Zijn interesse in prenten groeide en met gelijke tred zijn verzameling prenten. In 2014 wordt de omvangrijke collectie ondergebracht in het voormalig schoolgebouw in Fochteloo. Daarmee ontstond het centrum voor prentkunst, dat met de inzet van vrijwilligers meerdere tentoonstellingen per jaar organiseert van hedendaagse kunstenaars en van werk uit de collectie.

Collectie[bewerken]

De collectie groeit door de verwerving van ateliernalatenschappen, bijvoorbeeld van Jan Battermann, Toon Wegner en Herman Gordijn, en van prentoeuvres van levende kunstenaars. Het zwaartepunt ligt op de Nederlandse prentkunst in de twintigste eeuw, met daarbinnen de nadruk op de periode na de Tweede Wereldoorlog. De collectie kleine prentkunst is internationaal. De collectie omvat ruim 100.000 prenten. Daarnaast heeft Nobilis, uniek voor Nederland, een chalcografie-verzameling: de blokken en platen waarop prenten gemaakt zijn. Een ander speciaal onderdeel van de Nobilis-collectie is de kunstenaarsdocumentatie die soms ook briefwisselingen en persoonlijke documenten omvat. Van genoemde Herman Gordijn zijn naast de prenten, blokken en platen, de kunstenaarsdocumentatie ook zijn kunstbibliotheek verworven, als aanvulling op de Nobilisbibliotheek. Naast dit alles verzamelt de Stichting werk van en geeft aandacht aan beroepskunstenaars uit de Stellingwerven en daarbij is geen beperking tot de prentkunst. Van de beeldhouwer Guus Hellegers (1937-2019) uit Steggerda toont Nobilis permanent werk.

Uitgeverij Nobilis[bewerken]

Er zijn intussen talrijke publicaties verschenen, die ook oog hebben voor de ‘kleine meesters’. Daaronder de serie Nobilis Cahier, die inmiddels zestien delen telt, en in de Nobilis Reeks negen boektitels. Regelmatig staan er bijdragen van Jonker in het landelijke blad Grafiekwereld, het blad waarvan hij een decennium eindredacteur is geweest.