Plaid (textiel)

Een plaid, ook wel reisdeken genoemd^[1], is een dikke warme, langwerpige doek die wordt gebruikt om het lichaam warm te houden.^[2] Plaids worden ook toegepast als decoratie.

Plaids zijn qua afmetingen vergelijkbaar met een eenpersoonsdeken.

Oorsprong[bewerken]

Een doedelzakspeler met een zogeheten "long plaid" over de schouder, passend bij zijn kilt.

Traditioneel zijn plaids gemaakt van geweven wollen textiel met een ruitpatroon. Dit komt tot uiting in de betekenis van het oorspronkelijke Britse woord plaid, een grote lap met Schotse ruit (tartan) die om de schouder gedragen wordt bij een traditioneel schots kostuum. Deze lappen stof werden echter ook als deken gebruikt.^[3]

Attestaties[bewerken]

Plaid was in het Nederlands oorspronkelijk de benaming voor een doek die gebruikt werd tijdens reizen of als mantel.^[4]. Later werd het het woord voor een doek die in een woonkamer wordt gebruikt, bijvoorbeeld op een zitbank.^[5]

Het oudst bekende gebruik van plaid in het Nederlands als synoniem voor "reisdeken" stamt uit 1880,^[6]. In de betekenis van "warmtebrenger" tijdens een reis in een koets is het woord drie jaar eerder aangetroffen,^[7] en in een vertaling van De reis om de wereld in tachtig dagen van Jules Verne uit 1879, in de vorm van reis-plaid.^[8] Later werd zo een warme lap ook toegepast in een woonkamer, met als doel om het warm te krijgen. Zo schreef Louis Couperus in 1891 "Moezie zat daar in haar muffig geparfumeerde zwarte kant, een zwaren plaid over haar oude beenen."^[9]

Materiaal[bewerken]

Oorspronkelijk werden plaids, vanwege de warmte, van wol gemaakt. Later verschenen er ook plaids van katoen of fleecemateriaal. Diverse wolsoorten worden gebruikt, zoals schapenwol, lamswol, merino, alpaca, mohair. De meest plaids zijn geweven, maar ze worden ook wel gebreid van wol, katoen of acryl.

Een plaid heeft vaak, maar niet altijd een franje.