Schijnproces

Een schijnproces / showproces, of propagandaproces is een rechtszaak waarbij de uitkomst (schuldigverklaring van de verdachten) al bij voorbaat vaststaat. Doel van een showproces is om tegenover derden zoals de eigen bevolking of het buitenland een schijn van legitimiteit op te wekken, en de verdachte(n) te vernederen en onschadelijk te maken.

Kenmerken[bewerken]

Kenmerken van een showproces zijn:

De aanklager is voortdurend aan het woord terwijl de verdediging de kans daartoe niet krijgt.
De verdediging krijgt niet de kans om zich voor te bereiden of zelfs maar aanwezig te zijn. Bovendien is iedere verdediging zinloos.
De strijdlust van de verdachte wordt voorafgaand aan en tijdens het proces stelselmatig ondermijnd door bijvoorbeeld marteling, drugs, dreigementen, intimidatie en vernedering.
De rechter is partijdig of wordt beïnvloed (intimidatie).
De advocaat of raadsheer van de verdachte is passief, komt niet aan het woord, is niet aanwezig, om te angstig om iets te zeggen.
De aanklacht is vaak vaag ("staatsgevaarlijke denkbeelden / activiteiten").
De verdachte wordt altijd schuldig bevonden.
Er worden meestal zeer hoge straffen uitgedeeld, zoals levenslange verbanning / gevangenisstraf of de doodstraf.
Er bestaat geen Hoger beroep|recht van beroep, of dit wordt genegeerd.

Voorbeelden[bewerken]

Zeer sprekende voorbeelden van showprocessen waren de Moskouse Processen in de Sovjet-Unie tijdens Stalins Grote Zuivering in de periode 1936-1938. De verdachten hadden in de rechtszaal vaak de sporen van de martelingen nog op hun gezicht en waren zo bewerkt dat ze de rechters om de doodstraf smeekten.

Maar ook de processen van de nazi's tegen het studentenverzet van de Weiße Rose en het complot van 20 juli 1944 van de Stauffenberg-groep door het Volksgerichtshof waren showprocessen, waarbij de beklaagden zonder meer allemaal de doodstraf kregen.

In de Socialistische Republiek Roemenië onder Nicolae Ceauşescu|Nicolae en Elena Ceauşescu kwamen geregisseerde processen voor. Na de Roemeense Revolutie, die een eind maakte aan de dictatuur van de Ceauşescu's, werd in een op video opgenomen schijnproces besloten tot een standrechtelijke executie van het echtpaar.