Tuinbouwschooltuin Frederiksoord

	Tuinbouwschooltuin Frederiksoord
Type	educatietuin
Locatie	Frederiksoord

De tuinbouwschooltuin Frederiksoord is de tuin van de voormalige Gerard Adriaan van Swieten Tuinbouwschool.

Geschiedenis[bewerken]

De oudste Tuinbouwschool van Nederland werd opgericht in 1884 door de Maatschappij van Weldadigheid en mogelijk gemaakt door donaties van de oud-militair F.H.C. van Swieten. De school kreeg de naam Gerard Adriaan van Swieten Tuinbouwschool, ter nagedachtenis aan de zoon de weldoener die op 21-jarige leeftijd overleed.^[1]

Praktijkonderwijs stond op de school centraal en het doel was in eerste instantie om de zonen van degenen die in de koloniën van de Maatschappij van Weldadigheid waren geplaatst een gedegen vakopleiding te geven. Tuinbouwscholen waren aanvankelijk alleen toegankelijk voor jongens. De eerste tuinbouwschool voor meisjes werd in 1907 geopend in Rijswijk (Zuid-Holland).

Leerlingen werden opgeleid tot fruittelers, hoveniers, bloemisten en tuinarchitecten. De school sloot in 2005 bij een fusie, het onderwijs werd toen verplaatst naar het agrarisch opleidingscentrum (AOC) te Meppel.

De hele streek was betrokken bij de tuinbouwschool, niet alleen omdat de leerlingen in de kost gingen in het dorp, maar er werd in 1890 ook een Floralia-vereniging opgericht. Stekjes, zaden en planten werden kosteloos uitgedeeld aan bewoners om te worden opgekweekt voor een tentoonstelling die jaarlijks plaatsvond in de schooltuin. Het latere bloemencorso Frederiksoord is hieruit voortgevloeid.

Sortimentstuin[bewerken]

Deze oudste tuinbouwschooltuin van Nederland is een zogenoemde sortimentstuin; oftewel een tuin met veel soorten. Er zijn hier meer dan 400 verschillende boom- en heestersoorten te vinden. In een sortimentstuin ligt de nadruk niet zozeer op perken en/of seizoenen, maar gaat het vooral om het educatieve aspect. Het doel is de gelegenheid te geven veel soortenkennis op te doen. Het gebied is daarom op een logische en duidelijke manier in verschillende secties opgedeeld. Men hield hierbij de strakke lijnen aan die ook een kenmerk zijn van de wegen en aanleg in de Koloniën van Weldadigheid.

In het arboretum staan de meeste loofbomen, met soorten uit de hele wereld. Hier vindt men bijvoorbeeld een verzameling van verschillende soorten essen, kastanjes en eiken. De katjesdragende bomen vormen samen de 'Katjes-allee', de bloeiwijze van de verschillende wilgenfamilie kunnen zo met elkaar worden vergeleken en met bijvoorbeeld de katjes van de berk.

De dennen en andere coniferen bevinden zich in het pinetum. Er staat een monumentale sequoia en nog zo'n tachtig andere soorten naaldbomen. Andere sectie zijn een stinsenbos, een perenallee, een kwekerij, vakken met vaste planten, wilde planten en kruiden.

Plantenkennis[bewerken]

Kennis van taxonomie en nomenclatuur waren een belangrijke leidraad bij het aanleggen van de tuinen - ze waren bedoeld om te helpen een brede soortenkennis op te bouwen. De school stond daarom ook bekend om de grote plantenkennis die er aanwezig was.

Praktijkonderwijs[bewerken]

Niet alleen het leren van soorten, groei, bloesem, bodem enz. was belangrijk. Ook het praktijkonderwijs was van essentieel belang voor de toekomstige fruittelers, kwekers, bloemisten en tuinarchitecten om zo een vak onder de knie te krijgen.

De leerlingen leerden alles van het tekenen van een ontwerp tot aanleg en onderhoud. Ze kregen onder leiding van tuindocenten een gedegen praktijkopleiding en leerden spitten, zaaien, kweken, telen, oogsten, snoeien, enten enz. De tuinen werden hierdoor ook zeer goed onderhouden en trokken duizenden bezoekers. Er kwamen verschillende kassencomplexen op het gebied. Anno 2021 zijn de tuinen in verwilderde staat, en het doel voor de toekomst is om een meer onderhoudsvrije tuin te realiseren.

Thema's[bewerken]

Naast een sortimentstuin zijn er van oudsher verschillende thema-tuinen ontwikkeld. Iedere directeur zette zo zijn stempel op deze ontwikkelingen. Naast gebruikstuinen voor bloemen-, groente- en fruitteelt zijn er vanaf het begin ook landschapstuinen gemaakt. Al in de 1893 is er een Franse tuin aangelegd in de stijl van André Le Nôtre met strakke geometrische lijnen en een vijver in het midden, door de eerste directeur van de Tuinbouwschool, de heer A.C. Ide. Ook werd onder zijn leiding de Perenallee aangelegd in 1884, dit is het oudste perenlaantje van Nederland. Van de 100 bomen zijn er nog een aantal leiperen die stammen uit deze tijd.

Er is er een Engelse tuin, met een groot gazon omringd door borders en heesters en bomen. In 1908 werd een rotstuin gerealiseerd. Deze tuin maakte later plaats voor het Stinzenbos met bolgewassen. Ook is er een veenplas.

Stichting Tuinbouwschooltuin Frederiksoord[bewerken]

De tuinen raakten ernstig in verval sinds de sluiting in 2005. In 2020 werd de 'Stichting Tuinbouwschooltuin Frederiksoord' opgericht voor het behoud. Het doel is om de tuinen duurzaam te herstellen, te onderhouden en weer open te stellen voor publiek. Ook worden er culturele en kunstprojecten gerealiseerd op de tuinen. In het oude hoofdgebouw huist nu een groep kunstenaars. Er zijn innovatieve, circulaire organisaties en bedrijven bezig in het schoolgebouw en de kassen, er is ook een voedseltuin te vinden. Bij elkaar zijn er tientallen vrijwilligers, onder andere een Groenteam dat bestaat uit oud-docenten van de school, die bezig zijn om de verwaarloosde tuinen nieuw leven in te blazen.