Uilenbeker

Een uilenbeker is een pronkbeker in de vorm van een uil, die in de tweede helft van de 16e eeuw zeer populair was. De kop van de uil vormde het deksel van de beker. De beker was gemaakt van zilverwerk, waarin de eigenlijke beker soms uit een kokosnoot was vervaardigd.

De gewoonte om tafelgerei te vervaardigen in de vorm van dieren stamt uit Duitsland. De jacht en de schutterij speelden bij deze vormgeving wel een rol, maar ook allegorische verwijzingen moeten deels aan dit gebruik ten grondslag hebben gelegen.

Een uilenbeker is een bijzondere vorm van een vogelbeker, een pronkbeker in de vorm van een vogel. Veel van deze uilenbekers dragen de tekst: Als alle ander fogels sin thoe neste sois min flige beste, naar het engels vertaald als: When all the birds are [lying] in their nests, my flight is best.^[1] wat betekent dat de uil waakzaam is op de tijd dat andere vogels slapen, namelijk 's nachts. Hieruit blijkt ook een allegorische functie. Andere teksten waren: des nachts flige ick allene doer dat groen wolt - ick arme vulken klene min gedachte sin menich folt.

Uilenbekers werden gebruikt voor het drinken van wijn door schuttersgilden, jachtgenootschappen en dergelijke. Ook waren ze eenvoudigweg een verzamelobject of werden ze als geschenk gegeven bij bruiloften en andere belangrijke gebeurtenissen.

De oudste Antwerpse uilenbeker^[2] bevindt zich in het DIVA te Antwerpen.

Bronnen, noten en/of referenties