📝Create a new article
🏭Create a company page
🇬🇧 - in english
🇫🇷 - en français (FR)
🇵🇹 - em português (PT)
🇩🇪 - in deutsch (DE)
🇯🇵 - 日本語で (JA)

You can edit almost every page by Creating an account. Otherwise, see the FAQ.

Voetbal Gini

Uit EverybodyWiki Bios & Wiki
Ga naar:navigatie, zoeken


De Voetbal Gini is een Gini-index waarmee de inkomstenongelijkheid tussen voetbalclubs wordt berekend en in beeld gebracht.

Gini-index: een grafische weergave van de berekening van de mate van ongelijkheid in een groep, bijv. een land

Herkomst[bewerken]

Voetbal als rolmodel[bewerken]

In 2022 en 2023 ontving Niko Roorda verzoeken van de Eredivisie CV en van het European Football for Development Network (EFDN), om een kritische analyse te maken van de maatschappelijke rol van het professionele voetbal in Nederland en in Europa, gebaseerd op de in het bedrijfsleven veel gehanteerde driedeling Environmental, Social & Governance (ESG), die min of meer overeenkomt met de bij duurzame ontwikkeling gehanteerde Triple P: People, Planet, Profit.

Roorda richtte zijn aandacht onder meer op de functie van rolmodel van de clubs in het betaald voetbal, zowel voor hun supporters als voor de samenleving in het algemeen. Een van de thema’s die hij onderzocht was de economische ongelijkheid in het betaald voetbal, gerelateerd aan de duurzameontwikkelingsdoelstellingen (sustainable development goals, SDG’s), en meer in het bijzonder SDG 10: ongelijkheid verminderen.

Ongelijkheid: de Gini-index[bewerken]

Economische ongelijkheid heeft betrekking op het inkomen of het vermogen van individuen, gezinnen, groepen of landen. Een veel gebruikte maat daarvoor is de Gini-coëfficiënt, ook bekend als de Gini-index. Deze index is gedefinieerd als een getal tussen 0 en 1, waarbij 0 staat voor volstrekte gelijkheid (“iedereen evenveel”) en 1 voor maximale ongelijkheid (“alles gaat naar één”).

Om grafisch inzicht te verkrijgen in de mate van ongelijkheid, worden alle betrokkenen gesorteerd van laag naar hoog inkomen of vermogen, waarna die op de x-as van een grafiek worden uitgezet van 0% tot 100%. Op de y-as wordt het cumulatieve inkomen of vermogen geplaatst, zodat aan de rechterkant, bij 100%, de optelsom van allen is weergegeven. De grafiek die daarmee ontstaat wordt een Lorenz-curve genoemd.

Ter vergelijking[bewerken]

Teneinde de uitkomsten van de berekeningen in het betaald voetbal te kunnen vergelijken met uitkomsten in de samenleving, zijn eerst een aantal waarden van de Gini-index van een aantal landen opgezocht, bij wijze van referentie. Deze waarden mogen niet te absoluut worden genomen, aangezien verschillende bronnen niet altijd dezelfde uitkomsten geven. Bovendien zijn niet van alle landen even recente gegevens beschikbaar, zodat noodzakelijkerwijs waarden uit verschillende jaren in één tabel geplaatst moeten worden. De getallen zijn dan ook niet meer dan indicatief.

Voor de tabel zijn gegevens van de Wereldbank gebruikt.[1]

Land Gini-index 2014-15 Gini-index 2019-2020
Slovenië 0,26 0,24
Nederland 0,29 0,26
Verenigd Koninkrijk 0,33 0,33
India 0,35 0,36
China 0,39 0,38
Verenigde Staten 0,42 0,40
Brazilië 0,52 0,53
Zuid-Afrika 0,63 …

Enigszins kort door de bocht, met verwaarlozing van de verschillende jaren waaruit de gegevens stammen, kan geconcludeerd worden dat het minst ongelijke land Slovenië is, met een Gini-index van 0,24; terwijl Zuid-Afrika het meest ongelijke land ter wereld is, met (in 2014) een Gini-index van 0,63.

Voetbal en ESG[bewerken]

Veel clubs in het betaald voetbal hebben een programma of zelfs een instituut voor het uitvoeren van sociaal-maatschappelijke activiteiten. Voorbeelden daarvan in Nederland zijn: NAC Maatschappelijk,[2] Feyenoord Foundation,[3] Stichting FC Groningen in de Maatschappij,[4] Ajax Foundation.[5] De maatschappelijke impact is significant: onderzoekers van de Universiteit Utrecht, in opdracht van de Eredivisie CV, stelden in 2022 vast dat in het seizoen 2021/2022 aan 153 projecten werd deelgenomen door 91.371 personen.[6] Een eerder onderzoek, uitgevoerd door PwC in 2021, keek niet alleen naar de 'foundation'-activiteiten maar ook naar de impact van het voetbal zelf.[7]

Ook buiten Nederland zijn er tal van voorbeelden. In een ranglijst met betrekking tot ESG, de Football Sustainability Index,[8] scoorde Liverpool FC in 2023 het hoogste met zijn LFC Foundation,[9] gevolgd door de Spaanse club Real Betis met de Balompié Fundacion.[10] Deze ranglijst keek overigens alleen naar de vijf grootste Europese competities: Premier League (Engeland), Serie A (Italië), Ligue 1 (Frankrijk), La Liga (Spanje) en Bundesliga (Duitsland).

Ondanks de aangetoonde maatschappelijke impact van deze initiatieven is erop gewezen dat het hier om nevenactiviteiten van de clubs gaat, en dat het minstens zo belangrijk zou zijn als er daarnaast ruimer aandacht was voor de maatschappelijke impact van hun kernactiviteit: het voetbal. Femke van der Pal en Anouk Brandsema verwezen daarbij,[11] eind 2022, in een beleidsartikel naar een presentatie van Niko Roorda tijdens de 'Meer dan Voetbal'-conferentie van de Eredivisie CV in november dat jaar.[12] Dat deed ook voetbalcommentator en -adviseur Jan de Leeuw,[13] die daarbij de door Roorda voorgestelde Voetbal Gini beschreef.

De Voetbal Gini van het Nederlands betaald voetbal, seizoen 2022/2023
De Voetbal Gini van het UEFA toernooivoetbal, seizoen 2022/2023

Commercie en financiële ongelijkheid in het betaald voetbal[bewerken]

Al tientallen jaren speelt commercie in het betaald voetbal, net als in andere sporten een rol van betekenis, met positieve maar ook negatieve gevolgen, zoals bijvoorbeeld werd toegelicht in een artikel over het Italiaanse voetbal.[14] De auteurs beschrijven onder meer de verstorende effecten op competities als gevolg van een toenemende financiële ongelijkheid, voortvloeiend uit grote verschillen in tv-inkomsten. Een recenter artikel, dat een onderzoek naar 22 Europese voetballiga's beschrijft, laat zien hoe ongelijke club-inkomsten de (aldaar gedefinieerde) competitieve balans verstoort, met negatieve gevolgen voor de sport.[15]

Waar de genoemde artikelen betrekking hebben op vergelijkingen tussen clubs, richt een onderzoek uit 2022 zich op de verschillen in inkomsten van individuele voetballers binnen clubs.[16] Voor deze inkomsten wordt (per club) een Gini-index berekend, waarna de relatie wordt onderzocht tussen de mate van inkomensongelijkheid en de teamprestaties.

De Voetbal Gini[bewerken]

Op verzoek van de Nederlandse Eredivisie CV en de Europese EFDN koos Roorda voor een andere invalshoek, door de jaarinkomsten van clubs te gebruiken als bron voor een Gini-index. De uitkomst kreeg de benaming Voetbal Gini.

Nederlands voetbal[bewerken]

Voor het Nederlandse betaald voetbal werden alle 34 clubs in de berekening opgenomen, dat wil zeggen de clubs van de hoogste divisie, de Eredivisie, en het tweede niveau, de Keuken Kampioen Divisie (KKD). Het werd niet zinvol geacht om de berekening voor elk van de twee divisies apart uit te voeren, aangezien ze als gevolg van het promotie- en degradatiesysteem door elkaar heen lopen. Voor de berekening werden de jaarbegrotingen van de clubs voor het seizoen 2022-2023 gebruikt.[17][18] De uitkomsten werden, in de vorm van een grafiek en een getal, gepubliceerd tijdens de conferentie 'Meer dan Voetbal',[19] georganiseerd door de Eredivisie CV in de Galgenwaard, het stadion van FC Utrecht. De Voetbal Gini van het Nederlands betaald voetbal in het seizoen 2022-2023 bleek 0,69 te zijn, waaruit werd geconcludeerd: "Het Nederlands betaald voetbal is aanzienlijk ongelijker dan het meest ongelijke land ter wereld."

Europees voetbal[bewerken]

Het zou fraai geweest zijn als voor de berekening van een Europese Voetbal Gini eveneens de jaarinkomsten in een bepaald seizoen van alle betrokken clubs verwerkt zouden kunnen worden. Helaas zijn veel van die gegevens niet openbaar beschikbaar; zo biedt Deloitte voor zijn Deloitte Football Money League alleen de jaarbegrotingen van de Top-30, de dertig Europese clubs met de hoogste inkomsten.[20]

Daarom werd een andere aanpak gekozen voor een soortgelijke berekening op Europees niveau, te presenteren tijdens de 19e conferentie van de EFDN in het stadion van voetbalclub Real Betis in Sevilla, Spanje, in maart 2023.[21] Via de website van Football Coefficient bleken de inkomsten van de diverse UEFA-toernooien beschikbaar:[22] de UEFA Champions League, de UEFA Europa League, de UEFA Europa Conference League, en de UEFA Super Cup. In totaal namen in het betreffende seizoen 233 clubs deel aan deze toernooien.

De resultaten werden op de eerste conferentiedag gepresenteerd aan vertegenwoordigers van nationale voetbalbonden en UEFA, en op de tweede dag aan bestuurders van clubs. Ook nu werden de uitkomsten gepubliceerd in de vorm van een grafiek en een getal. De Voetbal Gini van het UEFA toernooivoetbal, kortweg de UEFA Football Gini, voor het seizoen 2022-2023 bleek 0,79 te zijn, met de kanttekening dat dit de stand van zaken op 2 maart 2023 was, op een moment dat nog niet alle inkomsten vaststonden, aangezien die mede afhankelijk zijn van de prestaties van de deelnemende clubs in de rest van het seizoen. De berekening kan op elk moment met verse gegevens worden herhaald met behulp van het model, een openbaar beschikbaar spreadsheet.

Analyse[bewerken]

Tijdens de EFDN-conferentie presenteerde de onderzoeker een analyse van de oorzaken en achtergronden van de grote financiële ongelijkheid in het Europees voetbal.

Lussen met positieve terugkoppeling, die de ongelijkheid in het voetbal versterken tot in het absurde

Veronderstel dat op een bepaald begintijdstip ("Start"), sommige clubs vaker winnen dan andere, waarvoor ze aanzienlijke financiële beloningen ontvangen. Dan stellen die inkomsten de winnende clubs in staat om meer en meer topspelers aan te werven, met als gevolg dat ze vermoedelijk vaker zullen winnen. Dit leidt tot positieve terugkoppeling (feedback), dus een zelfversterkende vicieuze cirkel, hetgeen in veel gevallen leidt tot ongewenste of zelfs absurde, op den duur wellicht onhoudbare effecten.[23][24]

Als gevolg van de positieve terugkoppeling stijgt de vraag naar, en dus de marktwaarde van topspelers, en derhalve ook hun inkomsten. De uitgaven van de clubs stijgen navenant, hetgeen bij nogal wat clubs leidt tot een negatieve balans. In reactie daarop introduceerde de UEFA in 2009 Financial Fair Play (FFP),[25] in een poging om de clubs te dwingen om hun begrotingen niet uit de hand te laten lopen. De clubs, geconfronteerd met tekorten en met UEFA-regels, zien zich gedwongen om hun inkomsten nog verder omhoog te schroeven, waarvoor ze bijzondere maatregelen nemen. Zo verkocht de Engelse club Aston Villa in 2019 het stadion en huurt het sindsdien weer terug.[26] De Nederlandse club PSV deed het in 2013 iets bescheidener en verkocht alleen de grond onder het Philips Stadion en trainingscomplex De Herdgang aan de gemeente Eindhoven, hetgeen achteraf ongeoorloofde staatssteun bleek te zijn.[27] Teneinde aan de FFP-regels te voldoen (of ze min of meer te omzeilen) verkocht de Spaanse club FC Barcelona in 2022 voor een bedrag van (vermoedelijk) circa €320 miljoen tv-rechten voor de komende 25 jaar en gaf dat bedrag ineens uit aan nieuwe spelers.[28]

Voldoen aan de regels was niet onbelangrijk, want aan andere clubs werden in september 2022 boetes opgelegd voor het overtreden van FFP-bepalingen, voor een totaal bedrag van €172 miljoen (£149 miljoen): AC Milan, Inter Milan, AS Roma, Juventus, Besiktas, Olympique Marseille, AS Monaco, en vooral de Franse club Paris Saint-Germain (PSG), dat €65 miljoen (£56 miljoen) aan de UEFA moest afdragen.[29] Ook Barcelona ontkwam in het daaropvolgende jaar niet aan een boete, hoewel het bedrag waarvoor de club werd aangeslagen misschien niet echt pijn deed: $800,000.[30]

FFP is, teneinde eerlijker competities te bewerkstelligen, erop gericht dat de clubs hun begrotingen sluitend krijgen. Dat kan in principe door de uitgaven te verlagen, en misschien was dat ook het streven van de UEFA. Maar het kan ook door de inkomsten (nog verder) te verhogen, en dat is waar de grotere clubs zich voornamelijk op richten. Het gevolg daarvan is een tweede vicieuze cirkel, waardoor UEFA's FFP onbedoeld de torenhoog rijzende en daardoor steeds meer ongelijke clubbegrotingen in het Europese voetbal juist versterkt in plaats van afzwakt. De beide positief gekoppelde kringlopen leiden ertoe dat de clubs bij de aankoop van spelers vrijwel grenzeloos tegen elkaar opbieden, waardoor de salarissen van een aantal topspelers stijgen tot hoogten die als 'absurd' gekwalificeerd kunnen worden. Zo beliepen de totale inkomsten (salaris, bonussen en reclame-inkomsten) van Kylian Mbappé, voetballend voor Paris Saint-Germain, in het seizoen 2022-2023 naar schatting $128 millioen, wat neerkomt op gemiddeld $350.000 per dag.[31][32] Lionel Messi moest in 2021 nog rond zien te komen met $165 miljoen aan salaris en bonussen, zoals uit zijn uitgelekte contract met FC Barcelona bleek.[33] Maar in 2023 ontving hij een (in de pers als "monsterlijk" omschreven) aanbod uit Saoedi-Arabië om bij de club Al-Hilal SFC te gaan voetballen voor een bedrag van ruim €400 miljoen ($438 miljoen) per jaar.[34]

Op het moment dat bepaalde clubs alle klassieke en minder klassieke methoden om hun inkomsten te verhogen hebben uitgeput, wordt het onvermijdelijk dat zij hun financiële onafhankelijkheid niet meer kunnen volhouden. Dat is het moment waarop miljardairs, dat will zeggen zeer vermogende personen, ondernemingen of landen, hun entree maken. Al in 2015 werd gemeld dat maar liefst 43 miljardairs de trotse eigenaar waren van een of meer voetbalclubs.[35] Voorbeelden in het voorjaar van 2023 zijn:[36][37][38]

Club(s) Eigenaar (vermogen) Opmerking
ADO Den Haag David Blitzer ($1,9 miljard)[39] Voorheen: Wang Hui / United Vansen[40]
Arsenal, Colorado Rapids Stan Kroenke ($9 miljard)
Chelsea Todd Boehly en zijn consortium ($5,3 miljard) Voorheen: Roman Abramovich ($13 miljard)[41]
Hoffenheim Dietmar Hopp ($13 miljard)
Inter Milan Zhang Jindong ($7,6 miljard)
Juventus Andrea Agnelli & familie ($13,5 miljard)
Manchester City Sheikh Mansour bin Zayed Al Nahyan ($20 miljard)
Manchester United Avram en Joel Glazer & familie ($ 5 miljard) Te koop, $6,3 miljard geboden[42]
Newcastle United Saudi Arabia Public Investment Fund ($430 miljard, geleid door kroonprins Mohammed bin Salman)
Paris Saint-Germain Tamim bin Hamad Al Thani, Emir van Qatar ($2,5 miljard)
Red Bull Leipzig, Red Bull Salzburg, New York Red Bulls Dietrich Mateschitz ($19,4 miljard)
Vitesse Coley Parry / Common Group Voorheen: Valeriy Oyf[43]
Wolverhampton Wanderers Guo Guangchang ($6,1 miljard)

Soms levert dat eigenaarschap onverwachte problemen op, die het voortbestaan van de club kunnen bedreigen. Zoals wanneer een eigenaar niet of te laat betaalt (ADO Den Haag), of de eigenaar een Rus is en Rusland Oekraïne binnenvalt (Chelsea, Vitesse).

Fictief voorbeeld van oneerlijk spel: de bokser links wordt beloond voor zijn overwinningen door wat extra vuisten te mogen inplanten.

Sport of geld? De toekomst van het professionele voetbal[bewerken]

Vanaf het moment dat een voetbalclub het eigendom is van een zeer vermogende persoon of organisatie, is er het risico dat de club een 'speeltje', een prestige- of een winstobject wordt, met als gevolg dat het sportieve element op de achtergrond raakt en 'geld' domineert. Of dat nu wel of niet gebeurt: in ieder geval draagt het 'miljardairseffect' bij aan de financiële ongelijkheid in het betaald voetbal, die zulke proporties heeft aangenomen dat je je kunt afvragen in hoeverre internationale voetbalcompetities nog met sportiviteit of fair play te maken hebben. In de presentaties tijdens de EFDN-conferentie in Sevilla werd de vergelijking gemaakt met de bokswereld: indien winnende boxers beloond zouden worden met het recht om extra armen en vuisten te implanteren, zouden ze vervolgens nog vaker winnen, waardoor een zelfversterkende cirkel ontstaat die voor het boksen het einde van sportiviteit en fair play zou betekenen. Dit voorbeeld is vanzelfsprekend fictief, maar een vergelijkbaar effect in het professionele voetbal is bepaald niet fictief maar al jaren realiteit.

Het is een open vraag, wat deze ongelijkheid, zichtbaar gemaakt met behulp van de Voetbal Gini, in de komende jaren en decennia voor het betaald voetbal gaat betekenen. Zeker is, dat de voetbalwereld als rolmodel voor een samenleving die streeft naar SDG 10, ongelijkheid verminderen, niet sterk staat.

Externe links[bewerken]

Bronnen[bewerken]

  1. ↑ Poverty & Inequality Indicators. World Bank (Spreadsheet gedownload op 19 april 2023). Geraadpleegd op 2023-05-08.
  2. ↑ NAC Maatschappelijk. Geraadpleegd op 2023-05-24.
  3. ↑ Feyenoord Foundation. Geraadpleegd op 2023-05-24.
  4. ↑ Groningen in de Maatschappij: Programma's. Geraadpleegd op 2023-05-24.
  5. ↑ Ajax Maatschappelijk. Geraadpleegd op 2023-05-24.
  6. ↑ Roest, Jan-Willem van der; Aukje Geubbels & Anouk Muller-Straatman, Impact Rapport. Maatschappelijke Betrokkenheid van de Eredivisie 2021/’22, Universiteit Utrecht en Eredivisie CV, Oktober 2022.
  7. ↑ , De maatschappelijke impact van betaald voetbal in Nederland, PricewaterhouseCoopers (PwC), 2021-04-16.
  8. ↑ Football Sustainability Index. Annual report on the most valuable and strongest Football Sustainability Index brands. Brand Finance (Februari 2023). Geraadpleegd op 2023-05-24.
  9. ↑ Liverpool F.C., L.F.C. Foundation celebrating 20 years. Geraadpleegd op 2023-05-24.
  10. ↑ Real Betis, Foundation. Geraadpleegd op 2023-05-24.
  11. ↑ Pal, Femke van der; Anouk Brandsema, Zo kan het betaald voetbal meer maatschappelijke impact maken. Alles over Sport (11 november 2021; geactualiseerd 6 december 2022). Geraadpleegd op 2023-05-25.
  12. ↑ Meer dan Voetbal. Eredivisie CV (November 2022). Geraadpleegd op 2023-05-25.
  13. ↑ Leeuw, Jan de, Pleidooi voor integrale MVO in het betaald voetbal. Sport Knowhow XL (2022-11-29). Geraadpleegd op 2023-05-25.
  14. ↑ Hamil, Sean, et al, 2010-07-27. The governance and regulation of Italian football. Soccer and Society 11 (4). DOI:https://doi.org/10.1080/14660971003780297
  15. ↑ Gasparetto, Thadeu, Dmitry Mishchenko, Egor Zaitsev, 2022. Factors influencing competitive balance across European football top tier leagues. Managerial and Decision Economics 44. DOI:https://doi.org/10.1002/mde.3801
  16. ↑ Park, Cheolbeom, Augustus 2022. Optimal salary inequality for team performance: evidence from National Football League data. Applied Economics 55(1):1-15. DOI:https://doi.org/10.1080/00036846.2022.2106031
  17. ↑ Begrotingen Eredivisie 2022 - 2023. Betfans.nl. Geraadpleegd op 2022-10-13.
  18. ↑ Begrotingen Keuken Kampioen Divisie 2022 - 2023. Betfans.nl. Geraadpleegd op 2022-10-13.
  19. ↑ Meer dan Voetbal: Programma. Eredivisie CV. Geraadpleegd op 2023-05-26.
  20. ↑ Deloitte Football Money League 2023. Deloitte. Geraadpleegd op 2023-05-26.
  21. ↑ Dr. Niko Roorda – Speaker at the 19th EFDN Conference. European Football for Development Network (EFDN) (2023-02-23). Geraadpleegd op 2023-05-26.
  22. ↑ 2022/23 UEFA Club Competitions Revenue Distribution System. Football Coefficient. Geraadpleegd op 2023-05-26.
  23. ↑ (nl) Roorda, Niko, Basisboek Duurzame Ontwikkeling, 4e editie, hoofdstuk 2, Noordhoff, 2020. ISBN 9789001575052.
  24. ↑ (en) Roorda, Niko, Fundamentals of Sustainable Development, 3rd edition, chapter 2, Routledge, 2021. ISBN 9780367511197; e-ISBN 9781003052517.
  25. ↑ UEFA, UEFA Club Licensing and Financial Fair Play Regulations, Ediution 2018, 2018-06-01.
  26. ↑ michał, Birmingham: Aston Villa's troubling stadium sale. StadiumDB (2019-07-03). Geraadpleegd op 2023-05-26.
  27. ↑ AD, Steun gemeente aan PSV was ongeoorloofd. Algemeen Dagblad (2013-03-13, update 2016-08-31). Geraadpleegd op 2023-05-26.
  28. ↑ Marsden, Sam; Moises Llorens, Barcelona sell further 15% of TV rights to investment firm Sixth Street. ESPN (2022-07-21). Geraadpleegd op 2023-05-26.
  29. ↑ Paris Saint-Germain given £56m fine by Uefa after breaking FFP rules. The Guardian (2022-09-22). Geraadpleegd op 2023-05-27.
  30. ↑ Fansler, Kyle, Barcelona hit with Financial Fair Play violation and fine. World Soccer Talk (2023-01-03). Geraadpleegd op 2023-05-27.
  31. ↑ Veloso, Lea, Kylian Mbappé’s Net Worth Will Skyrocket If He Wins His 2nd World Cup—Here’s How Much He Makes. Stylecaster (2022-12-17). Geraadpleegd op 2023-05-26.
  32. ↑ Birnbaum, Justin, The 2022 World Cup’s Highest-Paid Players. Forbes (2022-11-18). Geraadpleegd op 2023-05-26.
  33. ↑ Borga, Antonio, Profile: Lionel Messi. Forbes (2023-05-16). Geraadpleegd op 2023-05-26.
  34. ↑ Sanderson, Tom, Lionel Messi Receives Monstrous $440 Million Offer From Saudi Arabia: Reports. Forbes (2023-04-04). Geraadpleegd op 2023-05-26.
  35. ↑ Knipping, Tom, Liefst 43 miljardairs hebben een voetbalclub in handen. Voetbal International (2015-08-12). Geraadpleegd op 2023-05-27.
  36. ↑ Waseem, Top 10 richest football club owners in the world. Khel Now (2023-03-24). Geraadpleegd op 2023-05-27.
  37. ↑ Thomas-Humphreys, Harry, Who is the richest football club owner in the world?. Metro UK (2023-02-08). Geraadpleegd op 2023-05-27.
  38. ↑ Bi, Ilsa, 10 Richest Football Club Owners in the World. DESIblitz (2023-01-15). Geraadpleegd op 2023-05-27.
  39. ↑ Dijk, Chris van, Miljardair David Blitzer nieuwe eigenaar ADO: dit is de redder van de Haagse club. Omroep West (2022-02-27). Geraadpleegd op 2023-05-27.
  40. ↑ Rechter: Chinese eigenaar moet ADO Den Haag twee miljoen euro betalen. NOS (2021-04-26). Geraadpleegd op 2023-05-27.
  41. ↑ Francis, Kieran, Who owns Chelsea? Who is Todd Boehly and what happened to Roman Abramovich?. Sporting News (2023-02-04). Geraadpleegd op 2023-05-27.
  42. ↑ Hellier, David; Giles Turner and Bloomberg, Qatari group’s offer of $6.3B for Manchester United would be most ever for a sports franchise as fans demand escape from Glazer family. Fortune (2023-05-01). Geraadpleegd op 2023-05-27.
  43. ↑ Poll, Fabian van der, De Common Group is na Vitesse nog lang niet klaar met clubs kopen. Voetbal International (2022-09-08). Geraadpleegd op 2023-05-27.


Dit artikel "Voetbal Gini" is uit Wikipedia. De lijst van zijn auteurs is te zien in zijn historische   en/of op de pagina Edithistory:Voetbal Gini.

👍🏻 Facebook Facebook Page

🐤 Twitter Follow us on Twitter !


Read or create/edit this page in another language[bewerken]

Overgenomen van "https://nl.everybodywiki.com/index.php?title=Voetbal_Gini&oldid=330960"
License CC BY-SA 3.0
Powered by MediaWiki