📝Create a new article
🏭Create a company page
🇬🇧 - in english
🇫🇷 - en français (FR)
🇵🇹 - em português (PT)
🇩🇪 - in deutsch (DE)
🇯🇵 - 日本語で (JA)

You can edit almost every page by Creating an account. Otherwise, see the FAQ.

Bodycam

Uit EverybodyWiki Bios & Wiki
Ga naar:navigatie, zoeken


Amsterdamse politie met bodycam
Axon
Iwitness
Zepcam
Bodycams in docking stations tijdens opladen batterij en uploaden beelden

Een bodycam, in het Engels bekend als body worn video (BWV), is een kleine draagbare camera. Bodycams worden meestal op de borst, maar soms ook op de schouder of op de helm gedragen. Daardoor onderscheiden ze zich van een dashcam die op het dashboard van een voertuig is gemonteerd en van regulier cameratoezicht met vaste camera's die op een gebouw of op een paal zijn gemonteerd.

Bodycams zijn meest bekend van het gebruik door politie en andere wetshandhavers. Verder worden de cams gebruikt voor recreatief gebruik (zoals door extreme sporten, mountainbikers), bedrijfsmatig gebruik in de handel, in de zorg, door defensie, journalistiek, sousveillance door burgers, en bij geheime bewaking.

Nota bene: Dit artikel gaat verder met name in op de politiebodycam.

De eerste grote proeven met bodycams in Nederland werden in 2009 en 2010 gehouden door de politie: de resultaten waren toen nog niet goed genoeg om tot landelijke invoering over te gaan. De positieve resultaten van nieuwe experimenten in 2017 en 2018 waren voor de leiding van de Nationale Politie wel voldoende aanleiding voor het besluit bodycams grootschalig in te gaan voeren. Ook tientallen Nederlandse gemeenten hebben besloten hun handhavers met bodycams uit te rusten. Ook in het openbaar vervoer worden op grote schaal bodycams gebruikt om geweld tegen conducteurs tegen te gaan.

Bodycams worden voor verschillende doelen ingezet. In Nederland hebben bodycams vaak het doel agressie van burgers tegen te gaan. In de Verenigde Staten zijn de bodycams er vooral om het vertrouwen van burgers in de politie te vergroten. Opnames kunnen voorts worden gebruikt voor opsporing, het behandelen van klachten of voor trainingen. De effecten van bodycams zijn niet overal positief: er zijn ook projecten waar bodycams tot meer geweld en agressie hebben geleid. De context waarin de bodycam wordt ingezet bepaalt veel van het effect.

Bodycams in Nederland[bewerken]

Publieke opinie[bewerken]

Uit onderzoek door Kantar TNS in maart 2017 bleek dat zo'n 70% van de Nederlanders positief staat tegenover de ontwikkeling van hulpmiddelen als bodycams, biometrie en camera's in de publieke ruimte met gezichtsherkenning die worden gebruikt om de veiligheid te vergroten. 95% van de ondervraagden was gemiddeld tot zeer positief over het gebruik van bodycams.[1]

Politie[bewerken]

De Nederlandse politie droeg voor het eerst in 1997 draagbare camera's op het uniform: de bereden politie in Limburg maakte draagbare videocamera's aan de helm vast.[2] In 2008 en 2009 werden de eerste kleinschalige experimenten met moderne bodycams gehouden: in Maastricht en na subsidie van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties vanuit het programma Veilige Publieke Taak ook in andere regio's. Het doel was om geweld tegen politieambtenaren te verminderen, maar de resultaten vielen tegen door technische problemen.[3] De minister van justitie vond het nog te vroeg voor een landelijke uitrol van bodycams.[4]

Op regionaal niveau zijn vanaf 2011 vele kleinere en ook wat grotere experimenten met bodycams gehouden. Volgens de NOS gebruikten 10 van de toenmalige 25 regiokorpsen bodycams in 2011.[5] Bij de jaarwisseling van 2010-2011 waren het volgens een leverancier van bodycams zelfs 17 van de 25 korpsen.[6] Uit verkoopcijfers van de grootste leveranciers bleek dat er minstens 1.100 bodycams waren verkocht aan de Nederlandse politie.[7]

In november 2015 stelde de Nationale Politie een 'Visie op Sensing' vast waarin de focus lag op cameratoezicht, automatische kentekenherkenning en bodycams.[8] Het Landelijk Project Bodycams voerde in 2018 grootschalige experimenten uit met bodycams. Doel was ontdekken of de bodycam moest worden toegevoegd aan de standaarduitrusting van de politie.[9] Er zijn ruim dertig 'proeftuinen' georganiseerd verspreid over alle regionale eenheden. De grootste proef werd gehouden in de Eenheid Amsterdam waar in totaal honderd bodycams werden gebruikt verspreid over alle wijkteams. Hier was het doel het veiligheidsgevoel van de politie te vergroten en geweld en agressie tegen de politie te verminderen.[10] In andere proeftuinen werden andere doelen gekozen, zoals het confronteren van dronken jongeren met hun gedrag[11], uitgaansgeweld te verminderen[12] of ervaring op te doen met live streaming van beelden naar de meldkamer.[13]

In 2019 werd het resultaat van alle proeven gepresenteerd en is besloten dat alle basisteams bodycams krijgen. Er zijn ongeveer 2.000 bodycams ingekocht en het is de bedoeling dat deze medio 2021 allemaal operationeel ingezet zijn.[14]

Gemeenten[bewerken]

Naast de politie maken ook handhavers (boa's) in tientallen gemeenten gebruik van bodycams. Dat gebeurt in elk geval in de volgende 52 gemeenten: Alkmaar[15], Almelo[16], Almere[17], Alphen[18], Amstelveen[19], Amsterdam[20], Apeldoorn[21], Assen[22], Barneveld[23], Beuningen[24], Bodegraven-Reeuwijk[25], Breda[26], Cuijk[27], Den Bosch[28], Den Haag[29], Den Helder[30], Dordrecht[31], Ede[32], Eindhoven[33], Ermelo[34], Gouda[35], Grave[27], Haarlem[36], Heerlen[37], Helmond[38], Hengelo[39], Hof van Twente[40], Hoorn[41], Huizen[42], Leiden[43], Maassluis[44], Medemblik[45], Middelburg[46], Mill & Sint Hubert[27], Neder-Betuwe[47], Nijmegen[48], Oss[49], Roosendaal[50], Rotterdam[51], Schiedam[52], Schouwen-Duiveland[53], Smallingerland[54], Steenwijkerland[55], Tiel[47], Uden[56], Utrecht[57], Veere[58], Velsen[59], Westvoorne[60], Winterswijk[61], Wijk bij Duurstede[62] en Zaanstad.[63]

Het doel is meestal om de veiligheid tijdens het werk te vergroten: door het de-escalerende effect van de bodycam op agressieve burgers. Het secundaire doel is het maken van opnames om die aan de politie te verstrekken als er toch geweld is gepleegd. Of om de opnames te gebruiken om van te leren. Verder op deze pagina worden de resultaten van enkele evaluaties in gemeenten besproken.

Brandweer[bewerken]

Brandweerkorpsen in Nederland maken gebruik van bodycams - op het lichaam - en dashcams aan de voorkant van voertuigen. De bodycams worden gebruikt om inzetten te evalueren of als voorlichtingsmateriaal. Het idee is daarnaast dat het zichtbaar dragen van een camera agressie tegen hulpverleners mogelijk voorkomt of vermindert.[64][65]

Openbaar Vervoer[bewerken]

Treinsteward van Arriva met bodycam op uniform

In 2015 deed NS een pilot met bodycams voor beveiligers en voor de medewerkers Veiligheid en Service.[66] In 2018 werd het aantal bodycams uitgebreid naar 700.[67] De RET in Rotterdam deed in 2017 een proef met bodycams voor de controleurs.[68] Ook toezichthouders van Arriva dragen vanaf zomer 2020 allemaal een bodycam[69]: na succesvolle proeven in het busvervoer in Noord-Brabant[70] en in de treinen in Friesland en Groningen.[71]

Ziekenhuizen[bewerken]

Beveiligers in het Universitair Medisch Centrum Utrecht dragen sinds 2019 bodycams. De beveiligers in het Máxima Medisch Centrum in Eindhoven dragen sinds 2020 bodycams.[72] Het belangrijkste doel is het vergroten van het veiligheidsgevoel van zorgmedewerkers en beveiligers. De Stichting Arbeidsmarkt Ziekenhuizen (StAZ) heeft een Handreiking Inzet bodycams in ziekenhuizen gepubliceerd.[73]

Andere organisaties met bodycams[bewerken]

Ook andere organisaties beschikken over bodycams, zoals beveiligers in de horeca in Assen.[74] Een bijzondere groep zijn de pizzakoeriers: in Rotterdam werden na de invoering van bodycams in 2015 geen overvallen meer gepleegd tot februari 2017.[75][76] In 2019 ging een vergelijkbare proef van start in Amsterdam[77] en Nijmegen.[78]

Politie in België[bewerken]

De politiezone Westkust maakt sinds 2009 gebruik van bodycams bij grootschalige evenementen, zoals manifestaties en voetbalwedstrijden.[79] Het doel van de camera's is om agressie tegen politie te laten afnemen.[80] De Mechelse politie beschikt sinds 2011 over 93 bodycams: de helft daarvan is in bezit van het overlastte en de verkeersdienst. Volgens de korpschef beslissen agenten veelal zelf of ze gevaarsituaties op film willen vastleggen. Volgens hem worden ze 'geen tien keer per jaar gebruikt’. De aanleiding was geweld tegen agenten: een kickbokser bedreigde in 2008 zeven politiemensen met de dood. In totaal bedroegen de kosten 7.347 euro.[81] In Lokeren worden drie bodycams gebruikt - ook uitsluitend tijdens grote evenementen, zoals de Lokerse feesten en voetbalwedstrijden. Volgens de korpschef worden de bodycams alleen aangezet in crisissituaties en ter beoordeling door de agent zelf. De resultaten zijn volgens de korpschef betere vaststellingen, een beter proces-verbaal en een betere bewijsvoering: discussies op de rechtbank worden tot een minimum herleid. Het oog van de camera doet ook het verbaal of fysiek geweld van de agent of tegen de agent verminderen.[82]

Aangepaste wetgeving zou eind 2016 gereed zijn, aldus een woordvoerder van Binnenlandse Zaken. De bedoeling van de minister was dat iedereen bij de politie een bodycam krijgt, maar de 189 politiezones bepalen uiteindelijk zelf wie de technologie gebruikt. Het ministerie gaat alleen over de uitrusting van de federale politie. De minister is groot voorstander van bodycams: "Die zijn heel goed om te weten wie wat heeft gezegd, wat er gebeurd is. Het is dus ook een vorm van bescherming voor de politie". De wet wordt uitgebreid om ook niet-zichtbare camera's in te kunnen zetten. Ook moet het mogelijk worden camera's administratief in te zetten, dus niet alleen in het kader van onderzoek, maar ook in een 'vroeg stadium' eventuele terroristen op te volgen.[83] Eind 2017 was de wetgeving nog niet gereed: de Raad van State en de Privacycommissie moesten zich nog uitspreken over het wetsontwerp. Als de tekst moet worden aangepast, verloopt dat via de federale ministerraad die het wetsvoorstel opnieuw zal moeten goedkeuren, gevolgd door besprekingen in het parlement. Minister van Binnenlandse Zaken Jambon is van mening dat het van groot belang is een grondig parlementair debat te voeren en tot duidelijke regelgeving te komen.[84]

Politie in andere landen[bewerken]

Duitsland[bewerken]

Bodycam (merk: Netco) op het uniform van een politieambtenaar in Magdeburg, Duitsland

In Duitsland worden sinds februari 2016 bodycams getest door de landelijke politie op treinstations in Berlijn, Keulen, Düsseldorf en München.[85][86] Ook de politie in alle deelstaten zou bodycams gebruiken.[87] Over het gebruik in 5 deelstaten is gedetailleerde informatie beschikbaar. In Hessen gebruikte de politie in mei 2013 als eerste politiekorps in Duitsland bodycams.[88] Na de succesvolle pilot zijn extra bodycams aangeschaft voor andere gebieden in de deelstaat.[89] In Rheinland-Pfalz worden in de steden Mainz en Koblenz sinds juli 2015 bodycams gebruikt door de politie om geweld tegen politieambtenaren tegen te gaan en om bewijsmateriaal te verzamelen. Eerst werden er 15 bodycams aangeschaft voor gebruik door vijftig politieambtenaren. De kosten van de aanschaf bedroegen 18.500 euro.[90] Naar aanleiding van de ongeregeldheden in Keulen tijdens de jaarwisseling 2015-2016 is besloten direct nog eens 80 extra bodycams aan te schaffen en het inzetgebied uit te breiden van specifieke straten naar het centrum van beide steden Mainz en Koblenz.[91] In Hamburg worden sinds juni 2015 politiemensen die surveilleren in weekeinden uitgerust met een bodycam. Hier is ervoor gekozen een van de vier à vijf teamleden die samen surveilleren de taak te geven incidenten goed in beeld te brengen. Deze camera wordt met een afstandsbediening handmatig gericht.[92] In Beieren worden bodycams sinds 2016 gebruikt in München, Augsburg en Rosenheim. De camera's moeten worden aangezet in kritische situaties en op gevaarlijke locaties, bijvoorbeeld in uitgaansgebieden waar vaak vechtpartijen voorkomen.[93] In Baden-Württemberg, tot slot, worden bodycams gebruikt in Stuttgart, Mannheim en Freiburg vanaf 2016.[94] Het gaat hier om een test van een jaar met als doel het terugdringen van geweld tegen politieambtenaren.[95]

Frankrijk[bewerken]

De eerste experimenten met bodycams bij de Franse politie en gendarmerie gingen in 2013 van start. De politie was enthousiast over 'het matigende effect' van de bodycam. Deze experimenten werden opgestart om iets te doen tegen de oplopende spanningen in bepaalde wijken en om een cyclus van oplopend geweld te voorkomen. De Franse overheid besloot in 2015 dat uiterlijk in 2020 alle controles die de Franse politie uitvoert moeten worden geregistreerd met bodycams. De camera's moeten ervoor zorgen dat interacties tussen politie en burgers niet escaleren en dat de politie zich veiliger gaat voelen. De grootschalige uitrol ging van start op 1 maart 2017 met het uitreiken van 2.000 bodycams aan de politie en 600 aan de gendarmerie. De minister van Binnenlandse Zaken, Le Roux, heeft laten weten dat de camera's automatisch opnemen in reactie op 'triggers'. De reden dat hiervoor is gekozen, is dat selectief opnemen niet is toegestaan. De Franse Raad van State verwierp in 2015 een eerder projectplan omdat er onvoldoende wettelijke grondslag voor aanwezig was. Omdat de bodycamera's nu automatisch elke interactie zullen registreren, wordt volgens de minister voldaan aan de wettelijke eisen op het vlak van gelijke behandeling van burgers. De eerste paar duizend bodycams worden ingezet in gebieden met grote veiligheidsrisico's en voor een periode van maximaal één jaar. Daarna bieden de politie en de gendarmerie een evaluatieverslag aan.[96]

Oostenrijk[bewerken]

In Oostenrijk is in 2016 een proef met 20 bodycams gestart in Wenen, Salzburg en Steiermark. Het doel is het registreren van politieoptreden in riskante situaties en om bij tegenstrijdige verklaringen bewijsmateriaal te hebben. Volgens de woordvoerder van het Ministerie van Binnenlandse Zaken worden de kleine camera's niet alleen bij demonstraties, maar ook bijvoorbeeld bij voetbalwedstrijden gebruikt. De aanleiding voor de proef was in 2014 toen tijdens een demonstratie van extreem-rechts de tegendemonstranten en de politie met elkaar in aanvaring kwamen.[97]

Bodycam (merk: VideoBadge) op een politieman van de West Midlands Police

Verenigd Koninkrijk[bewerken]

Bodycams (merk: Reveal) gedragen door politie Engeland

In 2005 werden de eerste kleinschalige proeven met bodycams gehouden in het Verenigd Koninkrijk: bij de politie van Devon en Cornwall.[98]

In 2006 ontwikkelde de Police Standards Unit (PSU) een project om huiselijk geweld tegen te gaan met behulp van bodycams. Politiemensen die naar meldingen van huiselijk geweld werden gestuurd, namen alles op vanaf het moment dat ze ter plaatse kwamen. Ze gebruikten daarvoor een bodycam aan de zijkant van hun hoofd. De beelden waren bedoeld om achteraf geen discussie te krijgen over hetgeen was voorgevallen.

Het bewijsmateriaal werd als nuttig beoordeeld in deze gevallen omdat de beelden het mogelijk maakten tot een veroordeling van de dader te komen, zelfs als het slachtoffer weigerde aangifte te doen. Volgens het Britse Home Office konden politieprestaties met behulp van bodycams ingrijpend worden vergroot bij allerlei soorten incidenten. Vooral het feit dat beelden de emoties beter kunnen overbrengen dan een geschreven proces-verbaal ooit kan doen werd als waardevol beschouwd.[99]

In juli 2007 moedigde het Home Office het gebruik van bodycams aan door een subsidie van drie miljoen pond beschikbaar te stellen voor de aanschaf van ruim 2.000 bodycams. Tevens werd een richtlijn gepubliceerd voor het gebruik van bodycams door de politie. Die richtlijn was gebaseerd op de landelijk aangestuurde pilot in Plymouth. Naast een instrument voor het verzamelen van bewijsmateriaal, bleek de bodycam ook te kunnen werken als een instrument waarmee criminaliteit kon worden voorkomen. Ook bleek dat het aantal klachten dat werd ingediend tegen de politie was gedaald tot nul en dat de politieambtenaren 22% minder tijd aan papierwerk besteedden, waardoor ze 9% meer 'op straat' konden werken. Na de pilot in Plymouth, en de gerapporteerde successen, is het aantal politiekorpsen in het Verenigd Koninkrijk dat bodycams gebruikt snel gestegen. In 2010 hadden meer dan 40 politieregio's de beschikking over bodycams.

Ook op lokaal en regionaal worden veel bodycams aangeschaft. Het grootste project werd eind 2015 aangekondigd door de toenmalige burgemeester van Londen, Boris Johnson. Hij stelde budget beschikbaar voor de aanschaf van in totaal 22.000 bodycams.[100]

Verenigde Staten[bewerken]

Bodycam (merk: L3) gedragen door een politieman in de stad North Charleston (South Carolina, Verenigde Staten)

In de Verenigde Staten is het aantal bodycams ook snel gestegen, vooral door de grootschalige protesten die volgden op het neerschieten van Michael Brown en de dood van Eric Garner door de politie. In december 2014 maakte president Obama bekend dat hij $75 miljoen beschikbaar stelde om 50 000 bodycams aan te laten schaffen door de politie.[101] In november 2014 bleek uit een survey onder politiekorpsen in de 100 grootste steden van de VS dat de politie in "41 steden bodycams gebruikt, in 25 steden plannen daartoe ontwikkelt en 30 steden geen bodycams gebruiken en ook geen plannen in die richting hebben".[102]

Politievakbonden in verschillende steden in de VS hebben twijfels geuit over bodycams. Ze wezen op de mogelijkheid dat politiemensen worden afgeleid door de bodycam of dat het hun veiligheid in gevaar zou kunnen brengen. Ook merkten ze op dat er een kans is dat slachtoffers van bijvoorbeeld huiselijk geweld minder snel de politie zullen bellen als ze weten dat ze zullen worden gefilmd. Ook de relatief hoge kosten werden als een risico beschouwd.[103] Anderen wezen op de mogelijkheid om het functioneren van politiemensen te monitoren met behulp van bodycams.[104]

De American Civil Liberties Union adviseert het gebruik van bodycams door de politie en de douane[105], maar alleen als er voldoende garanties zijn om de privacy te beschermen van zowel de politie als de burger.[106]

Zweden[bewerken]

In 2018 begon een pilot met driehonderd bodycams in drie wijken in Stockholm. Het doel was het voorkomen van geweld tegen de politie. Na ruim een jaar onderzoek bleek dat de bodycams wel de bedoelde effecten hadden, maar dat deze relatief bescheiden waren - zeker gezien de investeringen.[107]

Bepaalde vormen van geweld kwamen minder vaak voor na introductie van de bodycams: lastig gedrag en geweld met wapens. Seksuele intimidatie van vrouwelijke agenten nam ook af. Het gevoel van veiligheid is verbeterd, blijkt uit interviews met agenten: mensen letten beter op hun taalgebruik. Fysieke agressie, zoals schoppen en duwen, is niet in dezelfde mate afgenomen. Volgens de politie wordt dit type geweld gepleegd door mensen die dronken zijn of mensen met psychische problemen. Zij passen hun gedrag niet aan als ze zich realiseren dat ze worden gefilmd.

Opnames zijn zelden gebruikt als bewijsmateriaal in de rechtbank: in totaal zijn er 178 opnames opgevraagd in het kader van opsporing en vervolging. In ongeveer de helft van de gevallen zijn de beelden als bewijs gebruikt en in de andere helft is besloten het beeldmateriaal niet als bewijs in te brengen.

Een andere conclusie is dat het gebruik van de bodycam verschilde van agent tot agent: dat gold zowel voor het al dan niet meenemen van de bodycam als voor het al dan niet maken van opnames. Er waren geen duidelijke instructies over welke situaties opgenomen moesten worden. De onderzoekers zijn van mening dat de bodycams veel meer zouden kunnen opleveren als er een betere strategie wordt uitgewerkt voor het inzetten van de bodycams.

Wetgeving[bewerken]

Privacy[bewerken]

Elke camera levert per definitie een inperking van de privacy van de gefilmde personen op. Dat mag alleen als daar een goede reden voor is en als het zeer zorgvuldig gebeurt binnen de kaders van de wet. In Nederland is dit vastgelegd in de Grondwet en het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM). In die wetten draait alles om de eis van noodzakelijkheid. Daaraan wordt voldaan als de bodycam proportioneel en subsidiair is. In hoeverre dat het geval is, hangt af van de bodycam zelf, maar ook van de beveiliging en het gebruik van de opgenomen beelden achteraf.

Ook belangrijk is dat iedereen die wordt gefilmd daarvan op de hoogte moet zijn: de bodycam moet 'kenbaar' zijn voor de burger die wordt gefilmd omdat het verboden is mensen heimelijk te filmen. De enige uitzondering op die laatste regel is 'stelselmatige observatie' met behulp van camera's in opdracht van het openbaar ministerie: in dat geval hoeft de politie niet bekend te maken dat er wordt gefilmd.

Verder staat in de Wet op de ondernemingsraden dat de ondernemingsraad instemmingsrecht heeft voordat personeelsvolgsystemen mogen worden ingevoerd. Een personeelsvolgsysteem is een systeem dat is gericht op of of geschikt is voor waarneming van of controle op aanwezigheid, gedrag of prestaties van de in de onderneming werkzame personen. Bodycams zijn bij uitstek geschikt om de prestaties van het personeel te beoordelen: als de leidinggevende toegang krijgt tot de opgenomen beelden kan hij of zij precies zien hoe zijn ondergeschikte heeft gehandeld. Daarom moeten bodycams als een mogelijk personeelsvolgsysteem worden beschouwd en daarom mogen ze pas in gebruik worden genomen als de ondernemingsraad heeft ingestemd. Het maakt daarbij niet uit of de werkgever van plan is de bodycams hiervoor te gaan gebruiken: het loutere feit dat de bodycams geschikt zijn om als personeelsvolgsysteem te worden gebruikt is al voldoende voor het instemmingsrecht.

Uit een onderzoek door de Nationale Ombudsman in Maastricht blijkt dat een gemeente die bodycams inzet daar in elk geval een goede motivering met een duidelijke juridische grondslag voor moet geven.[108] Uit de richtlijnen van de Autoriteit Persoonsgegevens blijkt verder dat bodycams worden beschouwd als een verwerking met een hoog risico voor de privacy van betrokken personen.[109] Volgens de AP is het verplicht een gegevensbeschermingseffectbeoordeling (GEB - of in het Engels Data Protection Impact Assessment DPIA) op te stellen in het geval van 'grootschalig en/of stelselmatig gebruik van flexibel cameratoezicht (camera’s op kleding of helm van brandweer- of ambulancepersoneel, dashcams gebruikt door hulpdiensten)' .

Grondslag voor de inzet van bodycams[bewerken]

Politie[bewerken]

Inperking van de privacy is alleen mogelijk als daar een wettelijke grondslag voor bestaat. Er is geen expliciete grondslag voor de inzet van bodycams en dus moet worden teruggevallen op impliciete grondslagen. De politie baseert de inzet van de bodycams op art. 3 Politiewet. Dat artikel biedt ruimte voor een geringe inbreuk op grondrechten. Voor een 'meer dan geringe inbreuk' waarmee een 'min of meer compleet beeld van het persoonlijk leven van de betrokkene' kan worden verkregen, is artikel 3 van de Politiewet onvoldoende, zo blijkt uit de jurisprudentie.[110] Het is nog niet duidelijk of de bodycam als een 'meer dan geringe inbreuk' moet worden beschouwd. Dat ligt natuurlijk niet alleen aan het apparaat zelf, maar ook aan de wijze waarop het wordt ingezet.

Gemeenten en anderen[bewerken]

De meeste andere organisaties die bodycams inzetten baseren zich op andere wettelijke grondslagen, zoals het Burgerlijk Wetboek waarin staat dat een werkgever verplicht is zich als een goed werkgever te gedragen. Het bieden van een veilige werkplek valt daaronder.[111] Een vergelijkbare verplichting volgt uit de Arbeidsomstandighedenwet waarin staat dat de werkgever zorgt voor de veiligheid en de gezondheid van de werknemers.[112]

Geen specifieke grondslag[bewerken]

De Politiewet, het Burgerlijk Wetboek en de Arbeidsomstandighedenwet bieden geen specifieke of expliciete wettelijke grondslag voor de inzet van bodycams. Ze bieden een algemene of impliciete grondslag. Simpel gezegd: het woord 'camera' of 'bodycam' staat er niet letterlijk in. Een specifieke wettelijke grondslag kan alsnog worden gecreëerd door de wetgever als zou blijken dat de bodycam wel als een legitiem instrument wordt beschouwd door de overheid, maar als - bijvoorbeeld uit jurisprudentie - zou blijken dat de algemene grondslag volgens rechters onvoldoende basis biedt voor de inzet van de technologie. Dat soort expliciete grondslagen zijn in het verleden gemaakt toen gemeenten steeds meer camera's gingen inzetten voor de handhaving van de openbare orde (artikel 151c Gemeentewet) en toen de politie op steeds meer plekken automatische kentekenherkenning ging inzetten (artikel 126jj Wetboek van Strafvordering).

Grondslag voor de verwerking van de opnames[bewerken]

Algemene Verordening Gegevensbescherming[bewerken]

De opnames van bodycams bevatten informatie waarmee natuurlijke personen kunnen worden geïdentificeerd en dus zijn het persoonsgegevens. Op de verwerking van bodycamopnames zal in veel gevallen de Algemene Verordening Gegevensbescherming van toepassing zijn. Deze AVG stelt eisen aan de verwerkingsverantwoordelijke met betrekking tot beveiliging, bewaartermijnen en dergelijke. Ook hebben betrokkenen (degenen die gefilmd zijn) een aantal rechten, zoals het recht op inzage. In de AVG staan zes grondslagen waarop verwerking van persoonsgegevens mag worden gebaseerd:

  1. Toestemming van de betrokkene
  2. Noodzakelijk voor uitvoering van een overeenkomst
  3. Wettelijke verplichting
  4. Vitale belangen beschermen
  5. Taak van algemeen belang
  6. Gerechtvaardigd belang

Alleen als één of meer van bovenstaande grondslagen van toepassing is mag het grondrecht op bescherming van de persoonlijke levenssfeer worden ingeperkt. Het is aan de verwerkingsverantwoordelijke om aan te tonen dat de inperking noodzakelijk is. De grondslag 'gerechtvaardigd belang' mag niet worden gebruikt door overheidsinstanties in het kader van de uitoefening van hun taken. Als de overheid de inzet van bodycams baseert op 'gerechtvaardigd belang' zijn de bodycams dus niet bruikbaar voor overheidstaken, zoals het handhaven van de openbare orde of strafrechtelijke handhaving van de rechtsorde. Het enige legitieme doel is het beveiligen van de werknemers. Als de noodzakelijkheid (proportionaliteit en subsidiariteit) van de bodycams kan worden aangetoond, kan het in het gerechtvaardigde belang zijn van een werkgever om bodycams te geven aan werknemers om hen te beschermen tegen agressie en geweld. De grondslag 'gerechtvaardigd belang' is bijvoorbeeld gekozen voor de medewerkers Veiligheid en Service van de NS.[113] Ook de meeste gemeenten die bodycams geven aan hun handhavers kiezen voor deze grondslag.

Wet politiegegevens[bewerken]

Als het de politie is die de bodycam gebruikt in het kader van de politietaak, geldt niet de AVG, maar de Wet politiegegevens voor de verwerking van de beelden. Dat betekent dat de beelden mogen worden gebruikt voor opsporing en ook dat beelden langer mogen worden bewaard. De Wpg geldt ook voor buitengewoon opsporingsambtenaren (boa's) als zij opnames maken met een bodycam in hun rol van bevoegde autoriteit met het oog op de voorkoming, het onderzoek, de opsporing en de vervolging van strafbare feiten. Op dat soort werkzaamheden is de AVG namelijk niet van toepassing (zie artikel 2, lid 2 onder d AVG). Voor opsporing geldt de Europese 'Richtlijn opsporing' die in Nederland in 2018 is uitgewerkt in een nieuwe versie van de Wpg en in het Besluit politiegegevens buitengewoon opsporingsambtenaren uit 2019. Daarmee is de Wpg van overeenkomstige toepassing op het opsporingswerk van boa's.[114] Als de bodycam echter niet voor opsporing, maar voor toezicht wordt ingezet is niet de Wpg van toepassing, maar de AVG. In dat geval geldt de AVG voor de verwerking van de opnames en is de grondslag het privaatrechtelijke gerechtvaardigde belang en niet het publiekrechtelijke algemene belang.

Evaluaties van politie-bodycams[bewerken]

Evaluaties in Nederland[bewerken]

Politie Eenheid Amsterdam[bewerken]

In Nederland zijn verschillende onderzoeken gedaan naar bodycams, maar die haalden bijna nooit het niveau dat nodig is voor harde conclusies.[3] In 2019 is er voor het eerst een onderzoek gepubliceerd dat wel voldoet aan de hoogste kwaliteitseisen die aan dit soort effect-onderzoek kunnen worden gesteld: een randomized controlled trial.[10] Het onderzoek vond plaats in de Eenheid Amsterdam van de politie: een proeftuin waar honderd bodycams beschikbaar waren voor 1.500 agenten. Na een jaar bleek dat agressie en geweld tegen de politiemensen in de wijkteams met bodycams substantieel en statistisch significant was gedaald, terwijl er in de wijkteams waar de agenten geen bodycams droegen geen veranderingen waren tussen 'voor' en 'na'.

Agressie en geweld tegen politieambtenaren
met bodycams zonder bodycams
voor na voor na
Lastig gedrag 81% 71% 88% 83%
Serieuze bedreigingen 74% 57% 70% 66%
Lichamelijke agressie 54% 41% 57% 49%

In de tabel staat het percentage agenten dat slachtoffer werd van een of meer incidenten. Het percentage agenten dat een serieuze bedreiging meemaakte daalde in de wijkteams met bodycams van 74% naar 57%. In de controlegroep zonder bodycams was er ook een daling (van 70% naar 66%) maar die was niet significant.

In absolute aantallen incidenten is de daling nog indrukwekkender. Het aantal incidenten in de categorie 'Lastig gedrag' daalde van 2.286 naar 1.168 incidenten, 'Serieuze bedreigingen' daalden van 460 naar 201 incidenten en 'Lichamelijk geweld' daalde van 718 naar 378 incidenten. De experimentele onderzoeksopzet rechtvaardigt de conclusie dat het de bodycams moeten zijn geweest die deze afnames hebben veroorzaakt.

Gemeenten[bewerken]

Er zijn evaluaties van bodycams uitgevoerd in verschillende gemeenten. Hieronder staat een selectie van enkele grotere gemeenten en een kleinere.

Gemeente Rotterdam[bewerken]

In 2018 is een grote proef met vijftig bodycams gehouden in Rotterdam. De evaluatie in Rotterdam liet zien dat de handhavers zich veiliger voelden door de bodycams. Ook werkten de bodycams de-escalerend en hadden ze daardoor een preventief effect op agressie en geweld tegen handhavers. De handhavers vonden in meerderheid dat de bodycam onderdeel moest worden van de standaarduitrusting. Het college van burgemeester en wethouders maakte in reactie op de evaluatie[115] bekend alle vierhonderd handhavers een bodycam te geven.[51]

Gemeente Amsterdam[bewerken]

In Amsterdam is in 2019 besloten dat alle handhavers een bodycam zouden krijgen voor hun eigen veiligheid. Uit de tussentijdse evaluatie[116] en een eindevaluatie na zes maanden bleek dat handhavers positief zijn over de bodycam. In de loop van de zes maanden zijn ze de bodycam gerichter gaan gebruiken: er werden minder opnames gemaakt, maar de opnames duurden gemiddeld wel langer. De handhavers willen het apparaat graag blijven gebruiken en de meerderheid van de handhavers zonder bodycam zou er (misschien) een willen. De steun voor de bodycam is niet alleen gebaseerd op een effect op de veiligheid: ook speelt mee dat de bodycam bewijsmateriaal kan opleveren na fysieke dreiging of geweld.[117]

Gemeente Utrecht[bewerken]

In Utrecht heeft het college van burgemeester en wethouders in februari 2021 besloten bodycams te geven aan handhavers, inspecteurs en toezichthouders van de afdeling Vergunningen, Toezicht en Handhaving. De uitkomsten van een proef in 2020 waren positief: 80% van de medewerkers vindt dat bodycams een positieve bijdrage leveren aan hun veiligheidsgevoel. Ook werd het leerzaam gevonden opnames terug te kijken: in een casusbespreking met de hele groep waarin wordt gereflecteerd op de wijze van handelen en samenwerking. De werkelijkheid is beter geschikt om van te leren dan welke nagebootste situatie dan ook, aldus het college in de brief aan de gemeenteraad.[57] Het maken en gebruiken van de opnames is specifiek geregeld.[118]

Gemeente Zaanstad[bewerken]

Een proef van een jaar (2018-2019) in Zaanstad toonde aan dat het dragen van een bodycam een de-escalerend effect heeft en dat het veiligheidsgevoel van de boa's hierdoor werd vergroot. De beelden zijn ook gebruikt als bewijsmateriaal: in een aangifte tegen een boa en in een aangifte door een boa zelf.[63]

Buitenlandse evaluaties[bewerken]

Er zijn wereldwijd honderden evaluaties van bodycams uitgevoerd. Maar niet elke evaluatie haalt het niveau dat nodig is om harde conclusies te kunnen trekken. Michael White voerde in 2014 de eerste meta-evaluatie uit en vond vijf evaluaties die aan wetenschappelijke kwaliteitseisen voldeden.[119] In 2017 is een overzicht gemaakt van alle beschikbare studies en toen waren er negen studies die aan alle eisen voldeden.[2] In 2019 is opnieuw een meta-evaluatie uitgevoerd: toen waren zeventig kwalitatief hoogstaande evaluaties beschikbaar. Daarvan kwamen er 57 uit de Verenigde Staten, 7 uit het Verenigd Koninkrijk, 2 uit Canada, 1 uit Uruguay, 1 uit Australië en 1 uit Noorwegen .[120]

Op basis van de zeventig geselecteerde evaluaties werd een aantal conclusies getrokken. Ten eerste blijken bodycams effect te hebben op de politiemensen die de camera dragen: ze krijgen minder klachten en ze gebruiken minder vaak geweld. Ten tweede blijkt dat politiemensen positiever worden over de bodycams als ze ze eenmaal gaan gebruiken. Ten derde bleek dat het gedrag van burgers door bodycams niet altijd op dezelfde manier verandert: de resultaten van de zeventig studies waren divers. Ten vierde bleek dat burgers overwegend positief denken over bodycams: ze verwachten dat de politie zich meer 'volgens het boekje' zal gedragen. Maar dat geldt niet voor alle burgers: het hangt af van hun leeftijd, etniciteit en eerdere ervaringen met de politie. Ten vijfde blijkt uit een klein aantal onderzoeken dat bodycamopnames helpen bij opsporingsonderzoeken. Maar dit is eigenlijk nog niet goed onderzocht: er zijn maar drie studies (van de zeventig die zijn onderzocht) die hiernaar keken. Die drie kwamen allemaal uit het Verenigd Koninkrijk dus het is de vraag of die resultaten ook in andere landen gelden. Een zesde conclusie van de meta-evaluatie uit 2019 luidde dat bodycams gebruikt kunnen worden voor training, beleid, verantwoording afleggen, supervisie en dergelijke. Daar wordt nauwelijks onderzoek naar gedaan, zo blijkt. In theorie is het heel goed denkbaar dat bodycams organisaties beter maken in het afleggen van verantwoording, maar dat werkt niet in organisaties die niet goed zijn in het ter verantwoording roepen van medewerkers.

(Maatschappelijke) kosten en baten van inzet bodycams door politie en handhaving[bewerken]

Kosten[bewerken]

Bodycams vergen aanzienlijke investeringen in geld, middelen en logistiek. Er wordt in Rotterdam een kwart miljoen euro uitgetrokken om vierhonderd handhavers van een persoonlijke minicamera te voorzien. Dat komt per bodycam neer op een bedrag van zeshonderd euro.[121] In de gemeente Zaanstad trok de gemeente begin 2020 in totaal veertigduizend euro uit voor de aanschaf van vijftig bodycams, inclusief docking stations en software. Dat komt per bodycam neer op achthonderd euro.[63]

Het aanschaffen van de bodycams zelf is niet het enige waar kosten aan verbonden zijn. Er zijn ook kosten verbonden aan de aanschaf van draagmiddelen, docking stations en andere hardware, zoals opslagservers. Verder is er budget nodig voor verbindingen, reparatie en vervanging. Daarnaast zijn er kosten verbonden aan het beheren en gebruiken van de beelden. Vooral personeelskosten kunnen flink in de papieren lopen, maar die zijn vaak moeilijk zichtbaar te maken. Afhankelijk van de hoeveelheid opnames en de bewaartermijn kan het gebeuren dat de kosten voor de opslag zeer groot worden. Er zijn voorbeelden die laten zien dat de kosten van een bodycamproject nauwelijks afhangen van de prijs van de bodycams zelf, maar van de bijkomende kosten:

  • De Australische politie in New South Wales maakte met 350 bodycams jaarlijks 930 terabyte aan beeldmateriaal. De kosten van het beheer van die beelden werden geschat op 6,5 miljoen Australische dollars of bijna 5 miljoen euro.[2] De aanschafkosten van de bodycams bedroegen naar schatting minder dan een half miljoen euro, dus minder dan 10% van de jaarlijks terugkerende kosten.
  • De politie in Denver, Colorado (Verenigde Staten) kocht 800 bodycams en opslagruimte voor een bedrag van 6,1 miljoen dollar. De aanschafkosten van de bodycams vormden naar schatting 8% van dat bedrag. De overige 92% van de kosten werden besteed aan opslag van de beelden en het beheer van de bodycams. De kosten voor het terugkijken en bewerken van opgenomen beelden, het geven van trainingen en het voorbereiden en doorsturen van beelden naar justitie kwamen daar nog bij.[122]

Daarnaast zijn er nog immateriële kosten zoals de inbreuk op het grondrecht op bescherming van de persoonlijke levenssfeer die zouden moeten worden meegewogen.

Baten[bewerken]

Bodycams kunnen ook geld opleveren. Als er minder geweld tegen politiemensen of handhavers wordt gepleegd, kan dat besparingen opleveren. De kosten van medische kosten, psychische en emotionele schade en arbeidsverzuim na geweld zijn hoog. Ook als er minder klachten worden ingediend, hoeft er minder intern onderzoek te worden gedaan wat een besparing kan opleveren. Een overkoepelende analyse van kosten en baten is moeilijk door alle onzichtbare kosten en baten, maar globaal zijn er wel enkele dingen over bekend. De politie in Kent verwachtte in elk geval dat de kosten van 2,4 miljoen euro voor de bodycams binnen twee jaar terug zouden worden verdiend, alleen al door de kostenbesparing door afname van het aantal klachten.[123] Veel van dit soort opbrengsten zijn moeilijk in geldbedragen uit te drukken. Net als bij de kosten, zijn het vooral de indirecte baten die moeilijk te meten zijn. Zo is het bijvoorbeeld moeilijk een financiële waardering te plakken op een verandering van het veiligheidsgevoel van burgers en/of politiemensen of op een grotere legitimiteit van het politie-optreden, maar de verbeteringen op dit vlak - zoals die in onderzoeken zijn aangetoond - zijn uiteraard wel degelijk waardevol als ze zich voordoen.

Referenties[bewerken]

  1. ↑ CapGemini, Trends in Veiligheid 2017 (2017). Geraadpleegd op 2020-06-25.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 Flight, Sander, De mogelijke meerwaarde van bodycams voor politiewerk, Politie & Wetenschap/Sander Flight Onderzoek & Advies, Apeldoorn/Amsterdam, januari 2017. ISBN 9789035249462. Internationaal literatuuronderzoek naar de mogelijke meerwaarde van bodycams voor politiewerk
  3. ↑ 3,0 3,1 Ham, Tom van, Mobiel cameratoezicht op scherp: effecten op geweld tegen de politie en het politieproces in beeld, Beke Onderzoeksgroep, Arnhem, 1 april 2011. Rapport over de evaluatie van de eerste experimenten met bodycams in vier politieregio's
  4. ↑ "Naar een veiliger samenleving, nr. 330, Brief van de minister van Veiligheid en Justitie aan de voorzitter van de Tweede Kamer der Staten Generaal", 1 december 2011. Geraadpleegd op 15 april 2016. “Op basis van de bevindingen uit de pilots heeft de Raad van Korpschefs besloten nu niet over te gaan tot enige vorm van landelijke implementatie aangezien hiervoor onvoldoende basis aanwezig is en de opbrengsten op dit moment niet opwegen tegen de investeringen. Ik steun deze lijn.”
  5. ↑ NOS (2009), Politie tijdens jaarwisseling uitgerust met bodycam, 29 december 2009
  6. ↑ Politie gebruikt massaal bodycams tijdens jaarwisseling - Security.NL. www.security.nl (20 December 2011). Geraadpleegd op 2017-03-21.
  7. ↑ Vele honderden politieagenten hebben drie ogen – Freedom Inc. freedominc.nl. Geraadpleegd op 2017-03-22.
  8. ↑ Ministerie van Veiligheid en Justitie, Waarnemen met technische hulpmiddelen bij de politie.
  9. ↑ Nationale Politie, Politie start proeven met bodycams (5 januari 2017). Geraadpleegd op 2017-03-21.
  10. ↑ 10,0 10,1 Flight, Sander, Focus: Evaluatie pilot bodycams Politie Eenheid Amsterdam. www.politieenwetenschap.nl. SDU (1 april 2019). Geraadpleegd op 2019-04-24.
  11. ↑ Bodycams tegen alcoholmisbruik bij jongeren - Gemeente.nu. Gemeente.nu (2017-05-09). Geraadpleegd op 2017-05-09.
  12. ↑ Politie.nl, Politie Arnhem test inzet bodycams (26 Oktober 2017). Geraadpleegd op 2017-10-26.
  13. ↑ (nl) S. Flight, Evaluatie bodycams Landelijke Eenheid; Proeftuin bodycams Dienst Infrastructuur 2018, Sdu Uitgevers, Politie & Wetenschap, 4 oktober 2019. ISBN 9789012405386. Geraadpleegd op 6 oktober 2019.
  14. ↑ (nl) Bodycams. www.politie.nl. Geraadpleegd op 2021-04-26.
  15. ↑ Agenten in Alkmaar met bodycams de straat op. Geraadpleegd op 2017-05-09.
  16. ↑ Gemeente Almelo, Gemeenteraad Almelo bespreekt bodycams (zie punt 6). Raadsinformatiesysteem Almelo (16 februari 2021). Geraadpleegd op 2021-02-22.
  17. ↑ Gemeente Almere, Proef bodycams Handhaving (2019-12-25). Geraadpleegd op 2020-06-25.
  18. ↑ Opstal, Harrie van. "Alphen gaat bodycams inzetten", AD, 26 september 2019. Geraadpleegd op 17 januari 2020.
  19. ↑ Amstelveen, Gemeente Amstelveen - Start proef met bodycams bij Amstelveense handhavers. www.amstelveen.nl. Geraadpleegd op 2017-05-09.
  20. ↑ Couzy, Michiel, Amsterdamse handhavers krijgen bodycam. Het Parool (6 februari 2019). Geraadpleegd op 2019-02-09.
  21. ↑ (nl) Rutgers, Johannes. "Opsporingsambtenaren in Apeldoorn gaan straat op met bodycam", De Stentor, 23 november 2019. Geraadpleegd op 24 november 2019.
  22. ↑ Bodycams voor handhavers in Assen. RTV Drenthe. Geraadpleegd op 2019-02-03.
  23. ↑ (nl) Barneveld, Nadere regels toezicht door middel van bodycams gemeente Barneveld artikel 141 Apv Toezichthouders (8 oktober 2019). Geraadpleegd op 2019-11-24.
  24. ↑ (nl) Strijbosch, Sven, Ook Beuningse BOA's willen met bodycam op pad. Omroep Gelderland (12 maart 2020). Geraadpleegd op 2020-04-06.
  25. ↑ Ruud F. Witte, Toezicht met bodycam in Bodegraven en Reeuwijk. AD (28 september 2017). Geraadpleegd op 17 januari 2020.
  26. ↑ Bodycam voor elke Bredase boa. www.bndestem.nl (1 februari 2019). Geraadpleegd op 2019-02-03.
  27. ↑ 27,0 27,1 27,2 (nl) CGM, Bodycam moet geweld en agressie in openbare ruimte terugdringen. www.cuijk.nl. Geraadpleegd op 2021-04-26.
  28. ↑ (nl) Geen wapenstok meer voor boa's in Den Bosch, maar ze krijgen wel een bodycam. Omroep Brabant (2020-06-03). Geraadpleegd op 2020-06-06.
  29. ↑ (nl) Haagse handhavers krijgen bodycam. www.denhaag.nl (8 februari 2021). Geraadpleegd op 2021-02-09.
  30. ↑ Boa’s gaan bodycam dragen voor meer veiligheid. www.denhelder.nl (3 december 2020). Geraadpleegd op 2020-12-04.
  31. ↑ (nl) Proef met bodycams voor handhavers. www.dordrecht.nl. Gemeente Dordrecht. Geraadpleegd op 2020-11-02.
  32. ↑ Zeggelaar, Danny, Meer boa's Ede krijgen camera. Ede Stad (13 Februari 2019). Geraadpleegd op 13 Februari 2019.
  33. ↑ "Stadswachten Eindhoven krijgen bodycam op proef", 30 januari 2016. Geraadpleegd op 15 april 2016.
  34. ↑ (nl) Boa’s in Ermelo dragen bodycams. Gemeente Ermelo (18 december 2020). Geraadpleegd op 2020-12-21.
  35. ↑ (nl) Memo Overzicht Geweldsmiddelen. www.gouda.nl (6 juni 2018). Geraadpleegd op 2020-08-30.
  36. ↑ (nl) Handhaver mag filmen bij dreigende situatie. www.haarlem.nl. Gemeente Haarlem (1 oktober 2020). Geraadpleegd op 2020-10-01.
  37. ↑ (nl) Gemeente Heerlen, Uitwerkingsbesluit van burgemeester en wethouders van Heerlen inzake bodycams (20 juli 2018). Geraadpleegd op 2019-11-24.
  38. ↑ (nl) VVD, Motie 'Inzet bodycams' aangenomen. (6 november 2019). Geraadpleegd op 2019-11-22.
  39. ↑ (en) Boa's in Hengelo met bodycams de straat op | Radio Hengelo TV | de lokale omroep van en voor Hengelo. www.radiohengelotv.nl (17 juni 2020). Geraadpleegd op 2020-08-30.
  40. ↑ (nl) Bodycams voor boa's in de Hof. Goorsnieuws.nl (2021-01-07). Geraadpleegd op 2021-01-10.
  41. ↑ (nl) Gemeente Hoorn, Uitvoeringsplan vergunningverlening, toezicht en handhaving Wabo en openbare ruimte 2019-2020 Gemeente Hoorn (5 juli 2019). Geraadpleegd op 2019-11-24.
  42. ↑ (nl) Gemeente Huizen, Proef bodycams voor Huizer boa's (13-09-2019). www.huizen.nl. Geraadpleegd op 2019-11-22.
  43. ↑ (nl) Gemeente Leiden, Bodycams bij Handhaving. gemeente.leiden.nl (1 augustus 2019). Geraadpleegd op 2020-04-06.
  44. ↑ (nl) BOA's Maassluis krijgen camera op uniform. www.wos.nl (20 juni 2018) Gearchiveerd op 2018-06-20. Geraadpleegd op 2019-11-22.
  45. ↑ (nl) Bodycams voor handhavers. Gemeente Medemblik. Geraadpleegd op 2020-11-30.
  46. ↑ (nl) Gemeente Middelburg, Proef met bodycams. www.middelburg.nl (1 december 2018). Geraadpleegd op 2020-04-06.
  47. ↑ 47,0 47,1 AVRI, Werken met bodycams. www.avri.nl. Geraadpleegd op 2020-12-21.
  48. ↑ (nl) Bodycams Nijmeegse handhavers. Gemeente Nijmegen (3 februari 2020). Geraadpleegd op 2020-02-10.
  49. ↑ Gemeente Oss, Bodycams voor BOA's (16 juni 2020). Geraadpleegd op 24 juni 2020.
  50. ↑ (nl) Roosendaalse handhavers worden door gemeente uitgerust met bodycams. NU (2020-05-29). Geraadpleegd op 2020-06-06.
  51. ↑ 51,0 51,1 (nl) Gemeente Rotterdam, Alle Rotterdamse handhavers een bodycam | Rotterdam.nl. Gemeente Rotterdam (2019-11-12) Gearchiveerd op 2019-11-12. Geraadpleegd op 2019-11-12.
  52. ↑ (nl) Schiedam24, Bodycams voor toezichthouders | Schiedam24. https://www.schiedam24.nl (20 december 2017). Geraadpleegd op 2019-11-22.
  53. ↑ PZC, Gemeentelijke handhavers op pad met bodycam en fiets. PZC (2017-04-05). Geraadpleegd op 2020-06-25.
  54. ↑ BOA's de straat op met bodycams. WâldNet (25 augustus 2020). Geraadpleegd op 2020-09-08.
  55. ↑ (nl) Gemeente Steenwijkerland, Bodycams. www.steenwijkerland.nl (30 december 2019) Gearchiveerd op 2020-01-01. Geraadpleegd op 2020-01-01.
  56. ↑ Gebruik bodycams boa-team Uden - Gemeente Uden. www.uden.nl. Geraadpleegd op 2021-04-26.
  57. ↑ 57,0 57,1 College van burgemeester en wethouders Utrecht, Raadsbrief Invoering bodycam boa's. ris2.ibabs.eu (3 februari 2021). Geraadpleegd op 2021-02-09.
  58. ↑ (nl) Kok, Eugene de, Gemeente Veere schaft bodycams aan voor haar boa's | Middelburg - Internetbode. Middelburg-Internetbode (15 juli 2019). Geraadpleegd op 2020-04-06.
  59. ↑ (nl) Handhavers in Velsen uitgerust met bodycam. Noordhollands Dagblad (13 mei 2020). Geraadpleegd op 2020-06-06.
  60. ↑ Gemeente Westvoorne geeft boa's bodycam voor veiligheid. www.weekbladwestvoorne.nl (15 maart 2020). Geraadpleegd op 2020-04-06.
  61. ↑ Gemeente Winterswijk, Bodycams voor handhaving. iBabs Online (14 november 2019). Geraadpleegd op 2020-06-04.
  62. ↑ Bodycams. Gemeente Wijk bij Duurstede (18 december 2020). Geraadpleegd op 2020-12-22.
  63. ↑ 63,0 63,1 63,2 Gemeente Zaanstad, Raadsinformatiebrief burgemeester over boa's Zaanstad en bodycams (14 januari 2020). Geraadpleegd op 10 februari 2020.
  64. ↑ (nl) Redactie, Apeldoorse brandweer gaat gebruik maken van bodycams. 112 Nieuws (2020-07-25). Geraadpleegd op 2020-09-25.
  65. ↑ (nl) Veiligheidsregio Midden- en West-Brabant, Pilot gebruik bodycam Brandweer Midden- en West-Brabant. www.vrmwb.nl (15 januari 2019). Geraadpleegd op 2020-09-25.
  66. ↑ "NS: medewerkers krijgen bodycam op proef", 8 oktober 2015. Geraadpleegd op 15 april 2016.
  67. ↑ NS introduceert bodycam voor Veiligheid & Service-medewerkers. NS introduceert bodycam voor Veiligheid & Service-medewerkers. Geraadpleegd op 2018-07-08.
  68. ↑ (en) Controleurs starten met pilot bodycams - RET. corporate.ret.nl. Geraadpleegd op 2018-07-08.
  69. ↑ (nl) Privacy | Camerabeelden en geluidsopnames. Arriva.nl. Geraadpleegd op 2020-09-03.
  70. ↑ "Bodycams in bussen: Arriva wil veiligheid nog meer verbeteren", 29 maart 2018. Geraadpleegd op 9 april 2018.
  71. ↑ "Arriva rust treinstewards uit met bodycam", 1 oktober 2019. Geraadpleegd op 6 oktober 2019.
  72. ↑ (nl) Veiliger gevoel in ziekenhuizen door bodycams. StAZ (2020-11-24). Geraadpleegd op 2021-01-30.
  73. ↑ (nl) StAZ; Veiligezorg, Handreiking Inzet bodycams in ziekenhuizen, 24 november 2020.
  74. ↑ "Horeca Assen wordt beveiligd met bodycams", 12 januari 2016. Geraadpleegd op 15 april 2016.
  75. ↑ "Pizzakoeriers Rotterdam krijgen bodycam - gemeente betaalt deel van kosten", 5 oktober 2015. Geraadpleegd op 15 april 2016.
  76. ↑ (nl) Geen overval meer op New York Pizza sinds bodycams. Metronieuws.nl Gearchiveerd op 2019-10-31. Geraadpleegd op 2019-10-31.
  77. ↑ (nl) Jorien van der Keijl, Bezorgers Domino’s Pizza Bijlmerplein krijgen bodycams tegen overvallen. Het Parool (2019-08-29). Geraadpleegd op 2019-10-31.
  78. ↑ (nl) Nijmegen zet bodycams en Boefproof in. Centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid (CCV) (2016-02-25). Geraadpleegd op 2019-10-31.
  79. ↑ Anke Fransen, "Bodycams zijn geen mirakeloplossing". deredactie.be (2013-05-27). Geraadpleegd op 2017-03-21.
  80. ↑ Politie neemt pet-camera in gebruik. Het Nieuwsblad (19 Augustus 2009). Geraadpleegd op 2017-03-21.
  81. ↑ Mechelse politie gebruikt bodycams nauwelijks. Het Nieuwsblad (6 Augustus 2014). Geraadpleegd op 2017-03-21.
  82. ↑ Lorca Van De Putte, Onder het oog van de camera: een kritische analyse van cameratoezicht in de publieke ruimte, 11 Augustus 2014, 115. Geraadpleegd op 21 Maart 2017.
  83. ↑ Bodycams voor alle politie: regering maakt mogelijk om elke flik camera mee te geven. newsmonkey (2016-07-20). Geraadpleegd op 2017-03-21.
  84. ↑ Weg nog lang voor wetsontwerp over gebruik bodycams door politie. Geraadpleegd op 2017-10-20.
  85. ↑ BPOLD STA: Bundespolizei erprobt mobile Körperkameras "BodyCams" sollen Gewalttäter abschrecken. presseportal.de (2016-01-29). Geraadpleegd op 2016-02-09.
  86. ↑ Matthias Monroy, Videoüberwachung mit „Bodycams“: Polizei in Köln und Düsseldorf hängt sich Warnschilder um. netzpolitik.org (2016-01-29). Geraadpleegd op 2016-02-09.
  87. ↑ Kamera-Cops: Weitere Bundesländer erwägen Body-Cams bei Polizei-Einsätzen. heise.de (8 augusts 2015). Geraadpleegd op 17 november 2015.
  88. ↑ Polizeipräsidium Frankfurt am Main, Bewertungen und Planungen der Landesregierung zum Einsatz sog. Body-Cams im Bereich der Polizei - Abschlussbericht des Polizeipräsidiums Frankfurt a. M. vom 01.10.2014. landtag.ltsh.de (2014-10-01). Geraadpleegd op 2015-11-17.
  89. ↑ Body-Cams werden ab kommendem Jahr in ganz Hessen eingesetzt. innen.hessen.de (2014-10-01). Geraadpleegd op 2015-11-17.
  90. ↑ Frank Schmidt-Wyk, Gewalt gegen Polizisten verringern: Rheinland-Pfalz testet Einsatz von Bodycams in Mainz. allgemeine-zeitung.de (2015-06-08). Geraadpleegd op 2015-11-17.
  91. ↑ Zöller, Mark A.; Verlag für Polizeiwissenschaft, Der Einsatz von Bodycams zur polizeilichen Gefahrenabwehr rechtliche Möglichkeiten und Grenzen am Beispiel des rheinland-pfälzischen Pilotprojekts, Februari 2017, 85. ISBN 9783866764842.
  92. ↑ Peter-Michael Ziegler, Polizei Hamburg mit Bodycams: "Achtung, Aufnahme!". heise.de (2015-06-19). Geraadpleegd op 2015-11-17.
  93. ↑ Bayerns Polizei bekommt Body-Cams. bayerische-staatszeitung.de (2015-11-25). Geraadpleegd op 2015-11-25.
  94. ↑ Josef Kelnberger, Vorsicht, Kamera. sueddeutsche.de (2016-02-02). Geraadpleegd op 2016-02-03.
  95. ↑ Testlauf mit Schulterkameras kommt. stuttgarter-zeitung.de (2016-02-02). Geraadpleegd op 2016-02-03.
  96. ↑ "Franse politie gaat bodycams gebruiken", 1 maart 2017. Geraadpleegd op 1 maart 2017.
  97. ↑ "Österreichs Polizei erhält Bodycams", 19 februari 2016. Geraadpleegd op 15 april 2016.
  98. ↑ Associated Press. "Britain straps video cameras to police helmets", NBC News, 13 juli 2007. Geraadpleegd op 18 april 2016.
  99. ↑ Home Office (October 2006). Lessons Learned from the Domestic Violence Enforcement Campaigns 2006. Police and Crime Standards Directorate . Geraadpleegd op 15 april 2014.
  100. ↑ College of Policing (24 november 2015). Mayor on track to roll-out police body cameras across the Met . Geraadpleegd op 28 februari 2017.
  101. ↑ "Issues over police shooting in Ferguson lead push for officers and body cameras", Washington Post, 2 december 2014.
  102. ↑ "Is Your Police Force Wearing Body Cameras?", Vocativ, 15 november 2014.
  103. ↑ "Jersey City cops urge caution on plan for police body cameras", The Jersey Journal, 5 december 2014.
  104. ↑ "Tension rises between St. Louis Police, union over body cameras", 16 september 2014.
  105. ↑ Strengthening CBP with the Use of Body-Worn Cameras (27 June 2014). Geraadpleegd op 30 November 2014.. "The use of body-worn cameras, deployed within an appropriate policy framework that includes strong privacy protections for officers/agents and the public, should be promptly piloted by CBP and then expanded to cover all CBP enforcement encounters with the public."
  106. ↑ "Body-Worn Cameras Should Not Expand Beyond Law Enforcement", ACLU blog, 29 augustus 2014. Geraadpleegd op 30 november 2014. “The Guardian reported last week that Miami Beach is planning on expanding the use of body cameras beyond the police to include "meter maids", code enforcement officers, and building and fire inspectors. This use of the technology does not make sense... I am not aware of any cases of building inspectors shooting unarmed civilians in the course of their work. The fact is, these jobs do not come with the frightening powers that police officers possess, and so do not need the same kinds of checks on those powers. Deploying body cameras on these workers would bring all the downsides of police body cams—including in some cases filming inside private homes—without any of the benefits. The balance is completely different.”
  107. ↑ (sv) Marklund, Fredrik; Katharina Tollin, Minskad utsatthet för poliser med kroppsburna kameror Pressmeddelande - Brottsförebyggande rådet. www.bra.se (19 februari 2020) Gearchiveerd op 2020-02-20. Geraadpleegd op 2020-02-19.
  108. ↑ Nationale Ombudsman, Rapport: Een onderzoek naar het gebruik van een bodycam/PDA door een BOA van de gemeente Maastricht., 8 januari 2019.
  109. ↑ (nl) Autoriteit Persoonsgegevens, Besluit inzake lijst van verwerkingen van persoonsgegevens waarvoor een gegevensbeschermingseffectbeoordeling (DPIA) verplicht is, Autoriteit Persoonsgegevens. Staatscourant (27 november 2019). Geraadpleegd op 2020-05-27.
  110. ↑ ECLI:NL:HR:2014:1563 Volledige tekst uitspraak. www.recht.nl. Geraadpleegd op 2017-03-22.
  111. ↑ (nl) Overheid.nl, Burgerlijk Wetboek Boek 7, artikel 611. wetten.overheid.nl. Geraadpleegd op 2021-02-23.
  112. ↑ (nl) Overheid.nl, Arbeidsomstandighedenwet, art. 3, lid 1. wetten.overheid.nl. Geraadpleegd op 2021-02-23.
  113. ↑ Veiligheid tijdens uw reis | Privacy | NS. Nederlandse Spoorwegen. Geraadpleegd op 2019-03-26.
  114. ↑ Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, Besluit politiegegevens buitengewoon opsporingsambtenaren. wetten.overheid.nl (6 februari 2019). Geraadpleegd op 2019-03-26.
  115. ↑ (nl) Marn van Rhee; Marcel van Toorn, Sander Flight, Geen woorden, maar beelden; Evaluatie pilot bodycams BOA's, Gemeente Rotterdam, afdeling Onderzoek en Business Intelligence (OBI), 1 september 2019.
  116. ↑ (nl) Bosman, Nathalie; Wilde, Sara de, Pilot Bodycams II - tussentijdse evaluatie. Gemeente Amsterdam (september 2019). Geraadpleegd op 30 oktober 2019.
  117. ↑ Sara de Wilde; Nathalie Bosman, Josca Boers, Pilot bodycams II - Eindevaluatie, Onderzoek Informatie en Statistiek Gemeente Amsterdam, januari 2020.
  118. ↑ (nl) Gemeente Utrecht, Besluit bodycams gemeente Utrecht (2020-07-14). Geraadpleegd op 2021-02-23.
  119. ↑ White, Michael, Police Officer Body-Worn Cameras; Assessing the Evidence, Office of Justice Programs, U.S. Department of Justice, Washington, 2014. Geraadpleegd op 2019-11-26.
  120. ↑ (en) Lum, Cynthia (2019). Research on body-worn cameras. Criminology & Public Policy 18 (1): 93–118 . ISSN:1745-9133. DOI: 10.1111/1745-9133.12412.
  121. ↑ (nl) Alle Rotterdamse handhavers krijgen bodycam. nos.nl. Geraadpleegd op 2019-11-12.
  122. ↑ Gaub et al. (2016). Officer Perceptions of Body-Worn Cameras Before and After Deployment: A Study of Three Departments. Police Quarterly . Geraadpleegd op 2017-03-01.
  123. ↑ "Politie Kent denkt dat bodycams zichzelf binnen twee jaar terugverdienen", 24 september 2015. Geraadpleegd op 26 april 2021.


Dit artikel "Bodycam" is uit Wikipedia. De lijst van zijn auteurs is te zien in zijn historische   en/of op de pagina Edithistory:Bodycam.

👍🏻 Facebook Facebook Page

🐤 Twitter Follow us on Twitter !


Read or create/edit this page in another language[bewerken]

Overgenomen van "https://nl.everybodywiki.com/index.php?title=Bodycam&oldid=127648"
License CC BY-SA 3.0
Powered by MediaWiki
Powered by Semantic MediaWiki