Hayk Nahapet
Hayk Nahapet
Հայկ Նահապետ (Hayk Nahapet) | ||
| 2492 vr.Chr.? – Onbekend | ||
| ||
| Koning van Armenië, voorouder van de Armenen | ||
| Opvolger | Aramanyak | |
| Ouders | Togarmah (vader) | |
| Kinderen | Aramanyak, Manavaz Haykazuni, Apah Haykazuni, Mehekan,
Qaghots en Khor Haykazuni | |
| Dynastie | Haykazuni's | |
Hayk Nahapet (Armeens: Հայկ Նահապետ, Armeense uitspraak: [hajk nahapɛt]),ook Koning Hayk[1], Hayk de held, Hayk Hapostostyan ) is een legendarische held die Armeense de natie zou hebben gesticht. Movses Khorenatsi (410 – 490) noemt hem een voorouder in de legende die in zijn werk "De Armeense geschiedenis" is geschreven.
Volgens Movses Khorenatsi stamt Hayk af van Noach's jongste zoon Jafet, Hayk is de 5e generatie van Noach en daarom wordt hij ook wel Hayk van Jafet genoemd.
Khorenatsi schrijft in "Hayots Patmutyun" ("De Armeense geschiedenis") dat Hayk in opstand kwam tegen Belus, de heerser van Babylon. Hayk vocht tegen Belus (Bel) bij het Vanmeer, versloeg zijn leger, doodde hem vervolgens en legde zo de basis voor de Armeense staat.
Hij introduceert de oorsprong van de Georgiërs en vermeldt dat Hayk de zoon van Togarmah is. In dit geschiedschrijvend werk staat dat Togarmah in totaal acht kinderen had en dat alle blanke volkeren van hen afstammen. Het eerste kind, Hayk, is de voorouder van de Armeniërs. De tweede nakomeling heet Kartlos en is de voorouder van de Georgiërs. Vervolgens worden onder andere de Albaniërs ("Aghuank") vermeld. In de moderne Armeense en Georgische geschiedwetenschap is deze theorie over het ontstaan van Armenië een punt van discussie, maar het werk van de Armeense geschiedschrijver wordt over het algemeen beschouwd als een betrouwbare historische bron over de vroeg-Armeense geschiedenis.[2]
Etiologie[bewerken]
De naam van de patriarch, Հայկ (Hayk), is niet bepaald homofoon met de naam voor "Armenië", (Հայք, Hayq). Հայք (Hayk) is het nominatief meervoud in Klassiek Armeens van հայ (hay), de Armeense term voor 'Armeens'. Sommigen beweren dat de etymologie van Hayk' (Հայք) van Hayk (Հայկ) onmogelijk is en dat de oorsprong van de term Hay ("Armeens") verifieerbaar is. Niettemin zijn Hayk en Haig gewoonlijk verbonden met hay (հայ) en hayer (հայեր, het nominatief meervoud in Modern Armeens), de zelfbenoeming van de Armeniërs. Armen Petrosyan gelooft dat de naam Hayk "zeer aannemelijk" kan worden afgeleid van de Indo-Europese * poti- ‘meester, heer, meester van het huis, echtgenoot’.
Hayk zou dan een etiologische grondlegger zijn, zoals b.v. Assur voor de Assyriërs, enz. Een van Hayks beroemdste telgen, Aram, vestigde zich in Oost-Armenië vanuit het Mitanni-koninkrijk (West-Armenië), toen Sargon II een koning van een deel van Armenië noemt die de (Armeens-Indo-Iraanse) naam droeg Bagatadi (wat, net als de op Griekenland gebaseerde "Theodore" en de op Hebreeuwse gebaseerde "Jonathan", "door God gegeven" betekent). Sommige bronnen beweren dat Hayk is afgeleid van de Urartiaanse godheid Ḫaldi.
Het Armeense woord Haykakan of Haigagan (Armeens: հայկական, wat 'dat wat op Armeniërs betrekking heeft' betekent) vindt zijn oorsprong in deze stamvader. Bovendien zijn de poëtische namen voor Armeniërs, Haykazun (հայկազուն) of Haykazn (հայկազն), ook afgeleid van Hayk. En uiteraard heet Armenië nu dan ook voor Armeniërs Հայաստան (Hayastan), wat vroeger Mets Hayq (Մեծ Հայք) heette.
Hayk's voorvaderen (Bijbelse standpunt)[bewerken]
| Noach | ||||||||||||||||
| Jafet | ||||||||||||||||
| Gomer | ||||||||||||||||
| Togarmah | ||||||||||||||||
| Hayk | ||||||||||||||||
Omschrijving[bewerken]
Hayk was knap, gedrongen, met krullend haar, heldere ogen en dikke armen. Hij was dapper onder de reuzen en verzette zich tegen al degenen die hun hand opstaken om alle reuzen en de helden te domineren.
Hayk en Bel[bewerken]
Een van de bekende episodes uit het leven van koning Hayk is zijn oorlog tegen de Babylonische leider Bel. Tijdens de onrust van de Babylonische toren roept titan Bel zichzelf uit tot wereldmacht en dwingt hij anderen hem te aanbidden. Hayk erkent echter de zelfbenoemde regering van Bel niet, net als zijn familieleden en landgenoten. Volgens Movses Khorenatsi keerde Hayk na de geboorte van zijn eerste kind, Aramanyak (Armen), in Babylon terug met driehonderd andere familieleden. Bij aankomst in het vaderland vestigde Hayk zich in de provincie Hark, Turuberan. De naam Hark wordt geïnterpreteerd als "vaders". Ondertussen valt Bell, die de heerser van Assyrië wordt, Armenië binnen met een groot leger. Hayk's kleinzoon Kadmos, die zich had gevestigd in het zuiden van de Armeense Hooglanden, in Korchayk, aan de voet van de berg Ararat, waarschuwt Hayk voor de invasie van Bel. Hayk verlaat met zijn vele kinderen en kleinkinderen Haykashen (aan de noordelijke oever van het Van-meer) naar de huidige stad Van. In de vallei van de rivier genaamd Hayots Dzor ten zuiden van Van, gaan Hayk en Bel tegen elkaar op met hun legers. Hayk zet zijn leger in op de noordelijke (rechter) oever van de Driehoekige Rivier en plaatst zijn oudste zoon, kleinzoon Aramanyak en Kadmos van rechts naar links. Echter, Bel, die het duidelijke kwantitatieve voordeel van zijn leger zag, vergeleken met het kleine aantal soldaten van Hayk, beval zijn soldaten om in een menigte de rivier over te steken om Hayk en zijn troepen aan te vallen. Bel zelf vermijdt de strijd, in plaats daarvan beklimt hij een heuvel van waaruit hij de strijd volgt.
Op het heetste moment van de strijd merkt Hayk Bel op de heuvel op, steekt de rivier over en schiet hem neer met een pijl. Omdat Hayks pijl een ijzeren punt had en Bel lompen van koper waren gemaakt, ging Hayks pijl door Bel's lompen en spijkerde hem op de grond. Toen hij Bel zag sterven, vluchtte zijn leger in paniek.
Hayk geeft de opdracht om een fort te bouwen in de buurt van het slagveld, genaamd Haykaberd. De overblijfselen van dat kasteel zijn tot op de dag van vandaag bewaard gebleven. Hayk beveelt het lichaam van Bel naar Hark te brengen, het niet ver van Haykashen te begraven en zijn graf te veranderen en in een heuvel om daarmee alle vreemden te waarschuwen die Hayk's vaderland durven aan te vallen. Na deze overwinning, die vele jaren geleefd heeft, stijgt Hayks zon (ziel) op naar de hemel en het Orion-sterrenbeeld, waarnaar wordt verwezen als H.-sterrenbeeld .
Mythologie[bewerken]
Volgens sommige auteurs is het verhaal van Hayk, ondanks enkele mythische episodes, gebaseerd op echte historische gebeurtenissen, die de oorlogen weerspiegelen van vroege, nog steeds patriarchale Armeense stammen tegen de stammen die de Armeense Hooglanden binnenvielen vanuit Noord-Mesopotamië. Bovendien worden de mythische daden van Hayk's naam genoemd onder de Iraanse stammen en vonden hun weerspiegeling in de Avesta onder de naam Hayoshyang (gedenkteken).
Erfgenamen[bewerken]
Volgens Movses Khorenatsi en andere Armeense historici stamt de Haykazuni- dynastie af van Hayk. De laatste vertegenwoordiger van die nobele rijkdom, koning Vahe, werd gedood in Gavgamel terwijl hij Armenië verdedigde tegen de invasie van Alexander de Grote.
Movses Khorenatsi stelde voor "De lijst met generaties van Jafet te definiëren" als alternatief voor de etnografische lijsten van het Oude Testament, omdat de historicus klaagt. Het boek, dat zijn eigen (joden) als zijn eigen natie scheidde, liet de anderen achter als verachtelijk, onwaardig om erdoor te worden aangesteld" (eraan toevoegend) dat de afstammelingen van onze gewoonte helemaal niet bestaan. Khorenatsi stelde een etnografische lijst voor van zijn eigen zoon, Jafet van Noach, en voegde eraan toe dat deze betrouwbaarder is dan de lijsten van de Genesis-sectie, aangezien de nakomelingen van Jafet daar afwezig zijn ( M. Khorenatsi, HP, pp. 77–78). In tegenstelling tot de verhalen van schrijvers en historici voor hem, somde Khorenatsi eerlijk op welke bronnen ze gebruiken om de etnografie van Jafet te bepalen. Abydenos, Kepalion, Griekse literatuur en de lijsten van de etnografie, van de Genesis-sectie, van het Oude Testament, hebben geen betrouwbare bronnen. Van Khorenatsi hebben al onze historici de lijst van "etnografie beginnend bij Jafet" ongewijzigd gelaten, inclusief de lijst van leiders van de "Eerste Armeniërs" van Hayk tot Ara de Knappe. Volgens Khorenatsi beschouwen een aantal Armeense adellijke families Hayk Nahapet als het begin van hun oorsprong. Onder hen zijn Bznuni, Khorkhoruni, Mandakuni, Vahuni, Varajnuni, Aranshahik, etc. Sommige moderne geleerden weigeren Hayk als een puur mythische persoon te beschouwen; ze hebben de neiging hem voor te stellen als een andere Armeense koning, die een grote bijdrage heeft geleverd aan het behoud en de verspreiding van het Armeense waardensysteem.[3]
Over de chronologie van de mythe[bewerken]
Volgens Jond Alishan
Volgens de bibliografische gegevens viel Navasard 1 van de Armeense mobiele (seculiere, politieke) kalender van 428, samen met 11 augustus van de juli-kalender. Op basis van dit feit was Jond Alishan van mening dat het nieuwe jaar van de Armeense seculiere mobiele kalender 11 augustus is.
De oude Egyptenaren trokken hun chronologie van jaar tot jaar gedurende 1460 jaar af, waardoor hun kalender werd gecorrigeerd (wat we nu doen door elke vier jaar 29 februari in te voegen). De Egyptenaren noemden in de periode van 1460 jaar de regio Sotis (Sotis is de naam van de ster Sirius). Alishan nam aan dat de periode onder de Armeniërs had moeten worden gebruikt, dus nam hij het op in zijn berekeningen en noemde het de Armeense periode. Hij ging terug en bereikte 1460 vr.Chr. In 1032 vr.Chr. gaat Alishan 1460 vr.Chr. jaar terug, eindigend in voor Christus. In 2492 vr.Chr., gebaseerd op Khorenatsi's legende over "Bel van Hayk", concludeert hij dat dit het begin is van de Armeense kalender, omdat in Op 11 augustus 2492 vr.Chr. Hayk Bel versloeg.
M.V. Een hypothese gebaseerd op de werken van Diakonov
Aan het einde van het 6e millennium tot aan het begin van het 3e millennium vr.Chr., het oudst bekende hoofd van Mesopotamië, werd de structuur gesticht door de koninklijke dynastie van Kish I, die het centrum werd van de eenwording van de Mesopotamische stammen. Maar in 28e - 27e eeuw vr.Chr. verloor hij in de strijd tegen Uruk (semi-mythische heersers tijdens het bewind van Enmercar, Lugulband, Gilgamesh) zijn dominantie. 24e eeuw vr.Chr. Tijdens het bewind van koning Lugulzages Uruk (Arek) verenigde Mesopotamië onder zijn heerschappij.
In de 22e eeuw vr.Chr. breidde Sargon van Akkad zijn heerschappij uit over heel Mesopotamië; Akkad, al een sterke stadstaat, werd de dominante macht in het Midden-Oosten. Akkad werd sterker tijdens het bewind van Sargons kleinzoon Naram-sin. In de 22e eeuw vr.Chr. De laatste koning van Uruk, Utihagal, herwon de controle over Mesopotamië. Na zijn dood ging de macht over op Ur-Nammu, de stichter van het Uri III-koninkrijk.
Conclusie -[4]Informatie over de eerste gevestigde staatsstructuren in de Armeense Hooglanden verschijnt vanaf 28e - 27e eeuw vr.Chr. uit de periode van de eerste Uruk-dynastie (Aratta). Latere informatie over de staatsstructuren van het Armeense Hoogland is te vinden in de 24e - 22e eeuw vr.Chr. (Stad van Armi of land in Arman) en stadstaten beginnen zich te vormen (zie de oude site "Metsamur"), later de staat Mitanni, later Armenië enz. Dat wil zeggen, informatie over de Armeense Hooglanden ontbreekt in aan het einde van het 6e millennium vr.Chr. en aan het begin van het 3e millennium vr.Chr. tijdens het bewind van de Kish I-dynastie van Mesopotamië. Een vergelijkende analyse van de feiten, zoals Khorenatsi's verslag van "Hayk en Bel" en de chronologie van het Oude Testament, suggereert dat de gebeurtenissen rond de bouw van de Toren van Babel en, Hayk en Bel hoogstwaarschijnlijk plaatsvonden tussen het einde 6e millennium vr.Chr. en het begin van het 3e millennium vr.Chr.
Zie ook[bewerken]
- Haykazuni's
- Hayk en Bel
Referenties[bewerken]
- ↑ Պարիս Մ․ Հերունի, Հայերը և հնագույն Հայաստանը (Հիմքերը հայոց)։ Արխաեաստղագիտություն։ Լեզվաբանություն։ Հնագույն պատմություն, Երևան, Տիգրան Մեծ, 2006 թ․, 320 էջ։ Gearchiveerd op 2015-04-26. Geraadpleegd op 2014-09-20.
- ↑ Zie bijvoorbeeld: Hovhannisyan, Konstantine. Erebooni. Jerevan: Hayastan Pub. House, 1973, p. 65.
- ↑ Պ․Մ․Հերունի, Հայերը և հնագույն Հայաստանը, Երևան 2006 թվական
- ↑ /Zie I.M. Dyakonov, Sociale en staatsstructuur van het oude Mesopotamië. Schumer, M., 1959
Externe links[bewerken]
Dit artikel "Hayk Nahapet" is uit Wikipedia. De lijst van zijn auteurs is te zien in zijn historische en/of op de pagina Edithistory:Hayk Nahapet.
|
This page exists already on Wikipedia. |
