Neuroqueer

Neuroqueer is een samentrekking van de termen neurodivergent en queer en duidt een onlosmakelijke samensmelting van die twee aspecten van een persoon aan. In die zin lijkt het op autigender, maar waar autigender alleen betrekking heeft op de relatie van een persoon tot diens eigen gender, is neuroqueer een veel breder begrip omdat het ook andere neurotypen dan autisme omvat, en ook iets zegt over de intersectionele relatie van de persoon met diens omgeving.

Oorsprong[bewerken]

Het begrip neuroqueer is gaandeweg ontstaan over een periode tussen 2008 en 2015, uitgedacht door Nick Walker, Athena Lynn Michaels-Dillon en Remi Yergeau.^[1] Het concept was primair een werkwoord maar werd snel ook als bijvoeglijk naamwoord gebruikt. In de derde aflevering van de Australische queer podcast QR Code wordt door Michele Vescio, Alison Bennett, Mellem Rose en William Elm ook uitgebreid gesproken over waarom het concept neuroqueer is ontstaan. Er wordt onder andere uitgelegd dat queer communities vaak neurodivergente mensen buitensluiten, en dat neurodiverse communities vaak queer mensen buitensluiten, terwijl er tussen die twee groepen een significant grote overlap is. Er was dus noodzaak om een community te creëren voor mensen die neurodivergent en queer zijn.^[2]

Betekenis[bewerken]

Het begrip neuroqueer valt moeilijk te definiëren. Je bent neuroqueer als je neuroqueert. Toch levert Nick Walker op haar website een losse definitie van wat het is om te neuroqueeren:^[3]

Zowel neurodivergent als queer zijn, met enige vorm van bewustzijn van en/of actief onderzoek naar hoe deze twee aspecten van je persoonlijkheid met elkaar vervlochten zijn en zich tot elkaar verhouden (of, dat zij wellicht niet los van elkaar gezien kunnen worden en onafscheidelijk zijn).
Je neurodivergentie op zo'n manier belichamen en uitdrukken dat daardoor ook je uitingen van gender, seksualiteit, etniciteit en/of andere aspecten van je persoonlijkheid vervreemd (queered) raken.
Bezig zijn met praktijken die als doel hebben om je eigen culturele conditionering en je eigen vastgeroeste manieren van neuronormativiteit en heteronormativiteit af te breken en te ondermijnen, met als doel om je capaciteit om uiting te geven aan je eigen vreemde (queer) potentieel en neigingen terug te vorderen.
Bezig zijn met de vervreemding (queering) van je eigen neurocognitieve processen (en je eigen uiterlijke belichaming en uitdrukking van die processen) door deze bewust te veranderen op manieren die je afwijking van heersende culturele standaarden van neuronormativiteit en heteronormativiteit significant en duurzaam vergroten.
Je neurodivergentie benaderen, belichamen en/of beleven als een vorm van queerheid (d.w.z. op een manier die wordt geïnspireerd door of die vergelijkbaar is met de manier waarop queerheid wordt begrepen en benaderd in Queer Theory, genderstudies en/of queer activisme).
Literatuur, kunst, wetenschappelijk onderzoek en/of andere culturele uitingen produceren die neuroqueere belevingen, perspectieven en stemmen op de voorgrond plaatsen.
Kritische antwoorden produceren op literatuur en/of culturele uitingen, gericht op bewuste of onbewuste karakteriseringen van neuroqueerheid en hoe deze karakteriseringen neuroqueere levens en belevingen belichten en/of daardoor belicht worden.
Werken aan het omvormen van sociale en culturele omgevingen om ruimtes en gemeenschappen - en uiteindelijk een samenleving - te creëren waarin deelnemen aan een of alle van de bovengenoemde praktijken wordt toegestaan, geaccepteerd, ondersteund en aangemoedigd.

Justine E. Egner van de University of Wisconsin La Crosse, VS, publiceerde in 2019 een onderzoek naar de neuroqueer beweging, een "samenwerkingsverband van activisten, academici en bloggers die een online community bouwen die een queer/crip antwoord is op discussies waarin gender, seksualiteit en handicap als ziektes worden behandeld", waarbij zij vier hoofdthema's identificeerde:^[4]

Zich verenigd voelen doordat men door op een enkele identiteit gebaseerde groepen buitengesloten werd, en daarom uitsluitingspraktijken verre van zich werpen.
Alles is vloeibaar, kneedbaar, veranderlijk, inclusief de betekenis van wat het is om neuroqueer te zijn.
Afwijzing van elke vorm van identiteitshiërarchie en elke noodzaak tot assimilatie.
Afwijzing van elk narratief dat neurodivergentie of queerness genezen zou moeten of zelfs maar zou kunnen worden.

Bekendheid in het Nederlands taalgebied[bewerken]

De term neuroqueer is in Nederlandse bronnen nog nauwelijks te vinden. Zoals met veel nieuwe termen en nieuwe inzichten in allerlei vormen van activisme, vinden veel nieuwe ontwikkelingen op het gebied van queer en neurodivergent activisme als eerste plaats in de Verenigde Staten om pas na enige tijd over te waaien naar Nederland - en vaak zijn die eerste Nederlandse bronnen dan ook Engelstalig, zoals een Engelstalige VU Pride TalkS!, gehouden bij de Vrije Universiteit Amsterdam op 17 januari 2023.^[5] De term wordt zeker in het Nederlands ook wel gebruikt door mensen die zowel neurodivergent als queer zijn en die die samenhang intersectioneel beschouwen.

Appendix[bewerken]

Voetnoten

↑ (en) Walker, Nick, Neuroqueer Heresies, Neuroqueer, 29 november 2021. ISBN 978-1-945955-26-6. Geraadpleegd op 13 maart 2023 “I coined the term neuroqueer in a paper I wrote for a grad school class in the Spring of 2008. Over the next several years, I played with it in further grad school papers, in private conversations, and in the ongoing development of my own thoughts and practices. The concept of neuroqueer, or of neuroqueering (I’ve always seen it as a verb first and an adjective second), increasingly came to inform my thinking, my embodiment, and my approach to life.”
↑ (en) Michele Vescio; Alison Bennett, Mellem Rose, William Elm, Unpacking the Term Neuroqueer (mp3). QR Code. 3CR Radical Radio (28 juni 2019). Geraadpleegd op 14 maart 2023.. "William Elm: In typical queer spaces, particularly clubs and other spaces that don’t have access needs for neurodivergent people such as quiet spaces or non-alcoholic spaces, I’ve always felt distanced from those spaces, especially places like queer open nights, that say that they’re all inclusive but then don’t have any sort of non-sensory spaces as well. I have to navigate through very neuro-typical and heteronormative spaces; I play in a lot of bars and a lot of venues that don’t even consider queer people, and don’t even consider non-binary people, and Trans people. There are still gendered bathrooms, even, and the spaces are very heteronormative and very strict on that, even though there’s an overwhelming statistical correlation between creativity, queerness and neuro-divergence; queer people have always been creative and we’ve always been a majority of the creative community and yet the spaces are continuing to not cater towards us."
↑ (en) Walker, Nick, Neuroqueer: An Introduction (2021). Geraadpleegd op 13 maart 2023.. "And, just like queer, the adjective form of neuroqueer can also serve as a label of social identity. One can neuroqueer, and one can be neuroqueer. A neuroqueer individual is any individual whose identity, selfhood, gender performance, and/or neurocognitive style have in some way been shaped by their engagement in practices of neuroqueering, regardless of what gender, sexual orientation, or style of neurocognitive functioning they may have been born with. Or, to put it more concisely (but perhaps more confusingly): you’re neuroqueer if you neuroqueer. So what does it mean to neuroqueer, as a verb? What are the various practices that fall within the definition of neuroqueering?"
↑ (en) Egner, Justine E., februari 2019. "The Disability Rights Community Was Never Mine": Neuroqueer Disidentification. GENDER & SOCIETY Vol 33, 2019, No. 1. DOI:10.1177/0891243218803284
↑ (en) VU Pride TalkS! (17 januari 2023). Geraadpleegd op 14 maart 2023.. "Neurodivergence and being queer often coexist. Studies show that for example a larger percentage of gender-diverse or queer people have been diagnosed with ADHD or autism spectrum disorder. The theory behind this is that neurodivergent people have questioned ‘norms’ before and are more likely to embrace a non-conforming gender identity or sexuality. Because Neurodivergence comes with a lot of stigma, sometimes neuroqueer people can face double the struggles."

Gender · Sekse · Genderidentiteit

Gender:	Cisgender (Vrouwelijk · Mannelijk) · Transgender (Transvrouw · Transman · Non-binair · Transseksualiteit) · Intersekse · Tweeslachtigheid · Genderqueer · Questioning · Androgyn · Queer · Polygender (Bigender · Trigender) · Pangender · Agender · Demigender (Demigirl · Demiboy · Demifluïde · Demiflux · Demiandrogyn) · Neutrois · Genderfluïde · Genderflux · Intergender · Derde geslacht · Butch en femme · Gendernon-conform · Hijra · Two-spirit · Fa'afafine · Akava'ine · Androgynos · Bissu · Fakaleiti · Kathoey · Khanith · Mahu · Mak nyah · Muxe · Tomboy · Travestie · Tumtum · Winkte
Sekse:	Vrouw · Man · Intersekse · Tweeslachtigheid
Overig:	Genderdysforie · Geslachtstest