Sesamstraat
Sesamstraat
| ||||
| Genre | Educatief Jeugd Sketchprogramma | |||
| Bedenker | Joan Ganz Lloyd Morrisett | |||
| Land van oorsprong | België (1976–1983) Nederland (1976–heden) | |||
| Taal | Nederlands | |||
| Gerelateerde series | Sesame Street | |||
| Uitzendingen | ||||
| Start | 4 januari 1976 | |||
| Seizoenen | 39 | |||
| Netwerk of omroep | .svg){kind=small} BRT (1976–1983) NOS (1976–1995) NPS (1995–2010) NTR (2010–heden)
| |||
| Zender | NPO Zappelin NPO Zapp Xtra
| |||
| Prijzen | ||||
| Gouden Televizier-Ring | 2010 (Gouden Stuiver) | |||
| Website | ||||
| (en) IMDb-profiel | ||||
| ||||
Sesamstraat is de Nederlandstalige bewerking van het Amerikaanse kinderprogramma Sesame Street. Sesamstraat wordt sinds 4 januari 1976 door de Nederlandse publieke omroep uitgezonden. In het programma spelen vooral Muppets mee, naast een aantal echte mensen.
Geschiedenis[bewerken]
Op 10 november 1969 begon in de Verenigde Staten Sesame Street, een educatief programma dat kinderen in achterstandswijken spelenderwijs van hun leerachterstand wilde afhelpen.[1]
Dolph Kohnstamm publiceerde in maart 1970 een artikel in Vrij Nederland over de effecten die Sesame Street ook in Nederland zou kunnen hebben.[2] Op 11 juni 1972 werd er als proef een aflevering van de Amerikaanse versie in Nederland uitgezonden, voorzien van commentaar door onder anderen Dick Bruna en Thijs Chanowski.[3]
In 1974 werd door de VARA een proefaflevering gemaakt van de Nederlandse versie, die de (werk)titel Sesamplein meekreeg, met een echt plein als decor. Sesamplein ging uiteindelijk niet door, omdat de NOS en de toenmalige BRT besloten hadden het programma samen te maken. Op 4 januari 1976 werd de eerste reguliere Nederlands-Vlaamse versie van Sesamstraat uitgezonden. De proefaflevering werd op 3 januari 1996 uiteindelijk toch nog uitgezonden en wel ter gelegenheid van het twintigjarig bestaan van Sesamstraat.[4] Dat jaar werd ook een speciale verjaardagsaflevering gemaakt.[5]
Sesamstraat was jarenlang een samenwerkingsproject van de NOS en de BRT, omdat het maken van het programma voor alleen de NOS of de BRT te duur was, mede door de rechten die afgedragen moesten worden aan Children's Television Workshop in New York. De BRT zette de samenwerking stop in 1983, op het ogenblik dat zij Het Liegebeest begon uit te zenden.[6]
In 1984 vonden er voor het eerst enkele verregaande veranderingen plaats in de bezetting; Piet Hendriks, die de rol van "opafiguur" had, verliet de serie en werd opgevolgd door Lex Goudsmit. Ook Aart Staartjes trad in dat jaar toe tot de serie. De eerste jaren speelde hij vooral de rol van zuurpruim, maar later veranderde zijn karakter. In oktober 2007 werd bekendgemaakt dat Sesamstraat er in september 2008[7] twee nieuwe bewoners bij zou krijgen: Angsthaas en Stuntkip. Er was ruimte voor meer bewoners, doordat de duur van het programma werd verlengd van 15 naar 25 minuten. Het zou een jaar duren voor Angsthaas en Stuntkip daadwerkelijk op de buis te zien waren, omdat het tijd vergde om de types te ontwikkelen. Het tweetal werd bedacht door de Nederlandse schrijvers van Sesamstraat, maar de poppen die worden gebruikt komen uit de stal van Jim Henson.
Van alle huidige acteurs is de Belgische Sien Diels de enige die al sinds het begin meespeelt.
Het karakter van de hoofdrolspelers Pino en Ieniemienie is in de loop der jaren veranderd. Aanvankelijk gedroegen ze zich nog als echte dieren; zo wordt in een van de eerste leaders Pino bijvoorbeeld wakker in een nest en houdt Ieniemienie aanvankelijk erg van kaas en is bang voor katten. Later is dit helemaal verdwenen en zijn ze zich puur als mensenkinderen – maar dan met een dierenuiterlijk – gaan gedragen.
De leader is vanaf het begin steeds om de paar jaar vernieuwd, en ook de tekst is twee keer gewijzigd.[8]
Uitzendschema en tijdstip[bewerken]
Sinds 1 oktober 1978 wordt Sesamstraat dagelijks uitgezonden.[9] Aanvankelijk begon Sesamstraat om 18.30 uur. In 1979 werd het programma van maandag tot en met zaterdag uitgezonden via Nederland 1, op zondag diende het toestel afgestemd te worden op Nederland 2, waar het programma doorgaans om 18.40 uur begon, als onderdeel van een langere NOS-programmering waarin naast Sesamstraat de programma's Studio Sport en Sprekershoek te zien waren. In 1982 was Sesamstraat de hele week door op Nederland 2 te zien, zij het dat op zondag nog steeds een afwijkend tijdstip gold, namelijk 18.45 uur. Begin 1983 werden de programmaschema's van Nederland 1 en Nederland 2 gewisseld, waardoor Sesamstraat op de zondag naar Nederland 1 verhuisde, met een afwijkende begintijd van 18.15 uur, en op de overige dagen via Nederland 2 te zien was. In 1984 werd de zondaguitzending overgeheveld naar Nederland 2, zodat het programma iedere dag via dezelfde zender te zien was. Vanaf 1988, bij de start van Nederland 3, werd Sesamstraat om 17.45 uur via dat net uitgezonden. In 1992 verhuisde Sesamstraat weer naar Nederland 1 en begon daar om 18.15 uur. In september 1994 ging het weer terug naar Nederland 3. Vanaf 2000 was het programma te zien op Z@ppelin, waar het een kwartier eerder (om 18.00 uur) begon. In 2004 werd de begintijd vijf minuten vervroegd. In september 2005 kreeg Z@ppelin tussen 17.10 en 17.55 uur zendtijd op Nederland 3 en was Sesamstraat om 17.35 uur te zien. Op 1 januari 1995 ging het programma mee over naar de NPS, een afsplitsing van de NOS. In 2006 ging Sesamstraat terug naar Nederland 1, dat op dat moment werd gezien als het brede familienet, met een nieuwe begintijd van 17.25 uur.[10] Sinds 1 september 2010 wordt Sesamstraat uitgezonden door de nieuwe omroep NTR, een fusie-omroep tussen de NPS, Teleac en RVU.
In 2009 werd het tijdstip opnieuw vervroegd, nu naar 17.00 uur.[11] Dit was aanleiding tot een 'rel'. Er ontstond in april 2009 enig protest tegen.[12] Zo werd een speciale website opgezet en dreigde Aart Staartjes op te stappen als het tijdstip niet gewijzigd zou worden. Toen Staartjes besefte dat er niets zou veranderen, besloot hij om toch te blijven.
In 2015 werd het programma ook uitgezonden op het digitale kanaal van Zappelin, op de oude uitzendtijd van 18.30 uur. In november 2015 gaf NPO 1 (voorheen Nederland 1) aan plaats te willen maken voor de talkshow Tijd voor MAX en daarom helemaal te zullen stoppen met Sesamstraat, dat voortaan alleen nog via Zappelin Xtra en NPO 3 te zien zou zijn.[13] Dit leidde tot veel tegenstand, ook vanuit de politiek, onder meer van D66 en de SP.[14]
Zomerstop[bewerken]
Tot en met 1982 kende Sesamstraat een zomerstop; in de vakantietijd werd het programma niet uitgezonden. De NOS zond in plaats daarvan allerlei vervangingsprogramma's uit, zoals herhalingen van De Fabeltjeskrant in 1979 en in de zomermaanden van 1981 en 1982 van maandag tot en met zaterdag herhalingen van het eerste seizoen van De Bereboot uit 1976, terwijl op de zondag een half uur durende herhaling van TiTa Tovenaar was te zien. Nieuw in die periode waren de uitzendingen van Emilie en van Musti (1980).
Nadat in 1983 de programmaschema's van Nederland 1 en 2 op de schop gingen, bleef Sesamstraat ook in de zomermaanden op de buis.
Indeling programma[bewerken]
Het programma begint met een scène in de straat met het fantasiebeest[15] Tommie (stem en spel: Bert Plagman), de muis Ieniemienie (stem en spel: Catherine van Woerden), de vogel Pino (stem en spel: Renée Menschaar) en/of het biggetje Purk (stem en spel: Judith Broersen) aangevuld met menselijke personages. In deze beginscène komen zaken als sociale omgang aan bod, bijvoorbeeld eerlijk delen, ruzie, vriendschap en verdriet.
De Nederlandse filmpjes worden afgewisseld met nagesynchroniseerde Amerikaanse tekenfilmpjes waarin letters en cijfers geleerd worden en filmpjes met poppen van Jim Henson, beter bekend als de Muppets. Belangrijk onderdeel is ook de belevenissen van Amerikaanse Muppets zoals Bert en Ernie. Het programma bestaat voor 40% uit Amerikaanse items en 60% uit Nederlandse. Er zijn ruim 30 Nederlandse schrijvers die hun bijdrage leveren aan het programma in de vorm van scenario's voor straatscènes, gedichten, liedteksten en voorleesverhalen. De liedjes gezongen door de Nederlandse personages worden gecomponeerd door Henny Vrienten; tot 1999 was Harry Bannink hiervoor verantwoordelijk. Het programma wordt meestal afgesloten door een van de Sesamstraat-acteurs die een verhaaltje (bijvoorbeeld over Dikkie Dik) voorleest voor een klein groepje kinderen. Dit verhaaltje wordt vaak door een van de kinderen "uitgeblazen" met een toeter.
In de jaren tachtig was er ook met enige regelmaat een optreden van een Nederlandse band in Sesamstraat, die kinderliedjes ten gehore bracht. Onder meer Klein Orkest en Circus Custers gaven acte de présence.
Terugkerende onderdelen[bewerken]
Sesamstraat heeft een aantal onderdelen die vaker terugkeren:
Hedendaags[bewerken]
- Ben ik het?
- Ieniemienies knutselclub
- De vraag van vandaag
- Letter vermist
Niet meer terugkerende onderdelen[bewerken]
- Koken met Rik
- Het wiel van geluk
- Alle cijfers zwemmen in het water
Opnames[bewerken]
In ongeveer zes weken per jaar wordt al het materiaal voor 120 afleveringen opgenomen in studio 2 van het Mediapark in Hilversum. Daarna wordt het decor weer opgeborgen om de studio voor andere programma's te gebruiken. Vaak vragen bezoekers (met kinderen) of ze de straat kunnen bezichtigen, maar aan zo'n verzoek kan dus niet worden voldaan. De afleveringen worden gedurende het jaar drie maal bij Z@ppelin vertoond. De thema-afleveringen, voor bijvoorbeeld Sinterklaas, komen slechts één keer op televisie.
Sesamstraat-acteurs[bewerken]
De meeste acteurs spelen onder hun eigen voornaam. Zo speelt Lot Lohr de rol van Lot en Frank Groothof die van Frank.
Bekende poppen[bewerken]
Duetten[bewerken]
Sinds 2009 zingen de Sesamstraatbewoners af en toe samen met bekende Nederlanders. Deze speciale gastrollen zijn dan te zien op donderdag- of vrijdagavond.[17] De meeste nummers komen van het originele Sesamstraatalbum Vriendjes Voor Altijd, andere nummers zijn niet te vinden op uitgebrachte albums of zijn speciaal voor het duet geschreven. Sinds november 2010 zijn er ook duetten te zien met Bekende Vlamingen.
| Uitzending | BN'er / BV | Sesamstraatbewoner | Lied | Album |
|---|---|---|---|---|
| 29 oktober 2009 | Edsilia Rombley | Pino | Stoepkrijt | Vriendjes voor altijd |
| 6 november 2009 | Ernst Daniël Smid | Ieniemienie | Zing mij maar na | |
| 12 november 2009 | Willeke Alberti | Ieniemienie | De boom | Vriendjes voor altijd |
| 20 november 2009 | Huub van der Lubbe | Tommie | Trappetje naar de maan | |
| 27 november 2009 | Trijntje Oosterhuis | Ieniemienie | Zeg zal ik je eens even wat vertellen | Vriendjes voor altijd |
| 3 december 2009 | Guus Meeuwis | Pino | Goudvis | |
| 11 december 2009 | Hind | Pino | Ik weet heus wel waar ik woon | Vriendjes voor altijd |
| 18 december 2009 | André van Duin | Pino | Mijn achterkant | Vriendjes voor altijd |
| 8 januari 2010 | Pete Philly | Tommie | Onder mijn bed | Vriendjes voor altijd |
| 15 januari 2010 | Nick & Simon | Tommie | Kop in de wolken | |
| 29 januari 2010 | Alain Clark | Tommie | Ik moet in bad | Vriendjes voor altijd |
| 7 november 2010 | Wouter Hamel | Ieniemienie | Om de beurt | |
| 16 september 2011 | Giovanca | Ieniemienie | Blauw & geel | |
| 30 september 2011 | Miss Montreal | Tommie | Ik kan zingen | |
| 14 oktober 2011 | Acda en De Munnik | Pino | Laten we schuilen | |
| 7 november 2011 | Waylon | Tommie | Morgen ben ik jarig | Vriendjes voor altijd |
| 20 januari 2012 | Bennie Jolink | Tommie | Dieren van de boerderij | |
| 9 november 2012 | Caro Emerald | Pino | Wij hebben thuis een gasfornuis | Vriendjes voor altijd |
| 25 januari 2013 | Kyteman | Tommie | Waar zit het knopje? | Vriendjes voor altijd |
Trivia[bewerken]
- Over het programma
- Tijdens de opnames met de poppen is er altijd een reservepop aanwezig, voor het geval er iets misgaat.
- De Sesamstraat bestaat echt, namelijk in Almere en Nijmegen (in een wijk met straten genoemd naar kruiden en specerijen) en in Enschede (genoemd naar het bedrijf Sesam BV[18] dat daar ligt. In Duitsland en Oostenrijk komt de naam Sesamstraße minstens acht keer voor.
- Madurodam organiseerde in 2008 en 2009 de expositie Sesamstraat in Madurodam.
- Uit een onderzoek door de VARA is gebleken, dat de gemiddelde leeftijd van de kijkers 49 jaar is.[19][bron?]
- Op 19 september 2010 is de theatershow Het mooiste van Sesamstraat in première gegaan. De voorstelling toerde tot eind januari 2011 langs de theaters.
- De tweede theatervoorstelling, Elmo is Jarig!, ging op 21 oktober 2012 in première en was tot mei 2014 in Nederlandse en Belgische theaters te zien.[20]
- In 2010 won Sesamstraat na twee keer eerder te zijn genomineerd de Gouden Stuiver voor beste kinderprogramma.
- In 2011 ontstond er ophef toen de jaarlijkse aflevering met Sinterklaas geschrapt werd door de NPO om de verklaringen van Wouter Bos over de bankencrisis uit te zenden.[21]
- Een stereotiepe opvoedersuitspraak was "Eerst Sesamstraat, dan naar bed", toen de uitzending om 18.30 uur was. Later, toen de uitzending een uur werd vervroegd, zijn de kijkcijfers mede sterk gezakt doordat veel ouders niet meer met hun kind konden kijken.
- Over de acteurs
- Aart Staartjes wordt ook "meneer Aart" genoemd. Hij draagt een bruin pak met een ridderorde, heeft vaak wat te klagen en kan slecht tegen zijn verlies.
- Martin van Waardenberg heet in de serie "Buurman Baasje", een bijnaam die Tommie de boze buurman uit de Maanzaadstraat gaf toen deze tegen hem zei: "Zeg baasje, kun jij even stoppen met dat lawaai?".
- Mieke Verstraete speelde Magda, de zuster van Piet (Hendriks).
- Gerda Havertong speelt tegenwoordig vaker de rol van Peetje, haar zus, die overduidelijk Surinaams is qua kleding en accent.
- Paula Sleyp heeft een tijdje de Barones gespeeld, een in het paars en grijs geklede dame met een Frans accent, ze noemde meneer Aart stoïcijns "monsieur Baart".
- Rik Hoogendoorn werd in 2007 uit de serie gezet vanwege een conflict met de NPS over de herhalingen en het geld dat de acteurs daarvoor krijgen.
Externe links[bewerken]
- Officiële website
- (en)
Sesamstraat in de Internet Movie Database
|
Wikiquote heeft een of meer citaten gerelateerd aan Sesamstraat. |
| Televisieprogramma's van de NPS |
|---|
|
Andere Tijden · De Flat van Ali B · De Meiden van Halal · De school van Prem · Dichtbij Nederland · Dunya & Desie · Groot Dictee der Nederlandse Taal · Groot Kinderdictee der Nederlandse Taal · Het Klokhuis · Het uur van de wolf · Holland Doc · Kunststof · Met het Mes op Tafel · NOVA* · Pauw & Witteman*** · Premtime · Raymann is Laat · Sesamstraat · Sinterklaasjournaal · Stellenbosch** · Waltz** · Zembla |
| De Muppets en andere Jim Henson-projecten | ||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
|
Dit artikel "Sesamstraat" is uit Wikipedia. De lijst van zijn auteurs is te zien in zijn historische .
|
This page exists already on Wikipedia. |
