The Skeptics' Guide to the Universe (boek)

The Skeptics' Guide to the Universe - How to Know What's Really Real in a World Increasingly Full of Fake is een in 2018 verschenen boek geschreven door Steven Novella, Bob Novella, Cara Santa Maria, Jay Novella en Evan Bernstein, de makers van de Amerikaanse podcast The Skeptics' Guide to the Universe.

Het boek betreft een compendium van het skeptisch denken en een inleiding om feiten van fictie te leren scheiden. Steven Novella legt daarin samen met Bob Novella, Cara Santa Maria, Jay Novella en Evan Bernstein de principes van het skeptisch denken uit en zij ontmaskeren enkele van de grootste pseudo-wetenschappelijke mythen, dwaalwetenschap, drogredenen, paranormale verschijnselen, bijgeloof, magisch denken en complot-theorieën zoals antivaccins, homeopathie en UFO-waarnemingen. Het behandelt essentiële vaardigheden op het gebied van kritisch denken en geeft inzicht in hoe het menselijk brein werkt en hoe men veelvoorkomende valkuilen in het denken kan vermijden. Daarbij wordt aandacht besteed aan het verschil tussen wetenschap en pseudowetenschap, het herkennen van veelvoorkomende wetenschappelijke nieuwsberichten, het bespreken van complottheorieën en hoe dit kan worden toegepast op het dagelijks leven.

De auteurs behandelen eerste enkele neuropsychologische onderwerpen: de feilbaarheid van het menselijk geheugen en ook het zogeheten False Memory Syndrome, het fenomeen pareidolia waarbij een waarnemer figuren meent te herkennen die er niet zijn, Hyperactive Agency Detection, hypnagogie en het ideomotor-effect. Daarna komt metacognitie aan de orde, de kennis over menselijke kennis of het weten omtrent het eigen weten, waarbij aandacht wordt besteed aan het Dunning-Kruger-effect en diverse vormen van menselijke fouten, bias, denkfouten, drogredenen, zoals confirmation bias -waarbij men te gretig bewijzen meent te zien voor een eenmaal ingenomen standpunt of voorbarige conclusie-,cherry picking en het begrip toeval.

Vervolgens komt het onderscheid tussen wetenschap en pseudo-wetenschap en onder meer ook complot-theorieën aan bod, de heksenvervolging, het placebo-effect en het nocebo-effect. Daarna passeert een reeks beruchte gevallen van bedrog, misleiding en pseudo-wetenschap de revue, waaronder het Kluger Hans-effect over het geval van Kluger Hans, een paard waarvan in het begin van de 20e eeuw beweerd werd dat het zogenaamd kon rekenen en diverse andere vaardigheden zou hebben geleerd, het Hawthorne-effect, Intelligent Design, Cold reading, de zogeheten N-stralen, Positief denken, de samenzweringstgheorie over de schietpartij op de Sandy Hook Elementary School op 14 december 2012, de Umbrella Man in de complot-theorieėn over de moord op John F. Kennedy, de complottheorieën rond de Apollo-maanlanding, de Platte Aarde-theorie en de vorm van oplichting die bekend staat als het piramidesysteem.

Het boek bevat tevens een hoofdstuk over onderwerpen m.b.t. skepticisme en de berichtgeving in de media, waaronder ook nepnieuws en een hoofdstuk over gevallen waarin de toepassing van pseudo-wetenschap dodelijke gevolgen kan hebben, zoals onder meer naturopathie en exorcisme.