Molenaars Orinx-Orins
Orinx-Orins vormt een eeuwenoud geslacht van molenaars in het Pajottenland, het aangrenzend deel van Henegouwen en Oost-Vlaanderen.
Betekenis van de naam Orinx-Orins[bewerken]
Volgens Jozef Van Overstraeten (1896-1986), erevoorzitter van de Vlaamse Toeristenbond-Vlaamse Automobilistenbond is de meest waarschijnlijke verklaring het Middelnederlands woord "oorrinc", dit wil zeggen oorring. Dit zou de bijnaam zijn van iemand die een opvallende oorring droeg of die oorringen maakte. Minder kans is er voor een verminking van het Middelnederlandse "horic", dit wil zeggen hoek, namelijk een afgelegen woonplaats van het dorp. Er is een familienaam Hoorickx = Van Hoorick. De x op het einde van de naam is een afstammingsletter: zoon van Orinc[4]. Frans Debrabandere, secretaris-generaal Koninklijke Commissie voor Toponymie en Dialectologie, houdt het bij de verklaring plaatsnaam "horik of "hoek".
Schrijfwijzen[bewerken]
Van de naam Orinx bestaan vele schrijfwijzen. De oorzaken daarvan zijn:
- De lage alfabetiseringsgraad bij de toenmalige bevolking (weinig mensen konden lezen en nog minder konden schrijven). Algemene leerplicht werd in België pas ingevoerd in 1914.[2]
- Het gebruik van dialecten.
- Het gebruik van het Frans in een ander landsgedeelte waardoor eenzelfde naam anders wordt uitgesproken waardoor de naam Orinx verbasterde naar Oreins.
Ten gevolge van de inlijving van België in de Franse Republiek (1795) werd hier ook de burgerlijke stand ingevoerd o.a. geboorteregisters, voordien bestonden enkel de parochieregisters (doop, huwelijk, begrafenis). Bij de geboorte moesten de borelingen letterlijk getoond worden aan de bestuurders. Daar nog veel mensen ongeletterd waren konden zij hun naam enkel oraal mededelen. Naargelang het geval moest dan de pastoor of de ambtenaar bepalen hoe de naam diende geschreven. De verwarring tussen de verschillende schrijfwijzen gebeurde bij o.a. Simon Orinx (1757-1820. Op het einde van de 18e eeuw verhuisde Simon van Herfelingen, in het zuiden van het Pajottenland, noordwaarts naar Asse. Het eerste kind van Simon wordt geregistreerd als Anne-Marie Orinckx (17-04-1797), hijzelf tekent met een kruisje, zoals gewoonlijk was bij analfabeten. Het tweede kind wordt ingeschreven met de naam Antoinette Orix (22-04-1799), en Simon tekent Orinx maar wel in een stuntelig omgekeerd schrift, Simon is dan wel 42 jaar oud. In 1808 (onder het Nederlandse bewind) wordt de naam van Antoinette Orix, veranderd in Orinx, dit ingevolge een arrest van de Raad van State (België), die aldus de fout in de spelling van de naam rechtzet.
-
Handtekening 1 Simon Orinx
-
Handtekening 2 Simon Orinx
Het derde kind krijgt de naam Jeanne Orickx (21-06-1801), Simon houdt het bij Orinx. Het vierde kind wordt Jeanne-Petronelle Orikcx (21-06-1802), maar sterft amper een maand oud. De volgende kinderen Petronille, Jean en Felix krijgen de familienaam Orinx. Het laatste wordt Jean Alexandre Orincx.
Verspreiding[bewerken]
Er zijn verschillende schrijfwijzen die voorkomen in het Belgisch rijksregister gedurende het jaar 2008:[1]
| Schrijfwijze | Totaal | Gemeente (stad) met grootst aantal | Tweede grootst aantal |
|---|---|---|---|
| Orinx | 75 | Asse | Brussel-hoofdstad |
| Orins | 36 | Maarkedal | Kluisbergen |
| Orincx | 1 | Asse | |
| Horrix | 40 | Maasmechelen | |
| Horinckx | 21 | Brussel-hoofdstad | Assenede |
| Horicx | 14 | Opwijk | Merchtem |
| Horicks | 6 | Brussel-hoofdstad | Waver |
| Hoorickx | 21 | Brussel-hoofdstad | Assenede |
| Oreins | 35 | Dour | Waver |
De Orinx in Brussel-hoofdstad zijn grotendeeels ingeweken Pajotten.
Lijst van molenaars[bewerken]
| Molenaar | Plaats | Molen | Jaar | Bestaande[2][/Verdwenen[3] |
|---|---|---|---|---|
| Simon Orinx[4] | Asse | watermolen van Asbeek | 1820 | bestaand |
| Nicolas Orens | Beert (Pepingen) | Kattenholmolen | <1833 | verdwenen |
| Jan-Baptist Orens | Elingen (Pepingen | Zwarte Molen | 1840 | bestaand |
| Petrus Orincxs | Heikruis (Pepingen) | +1848 | ||
| Jan-Baptist II Orins | Herfelingen (Galmaarden) | molen van Ter Rijst | ca1719 | verdwenen |
| Andreas Orincx | Herfelingen (Galmaarden) | ca 1801 | ||
| Joannes-Baptista Orinx | Herfelingen (Galmaarden) | 1810 | ||
| Adrien Orins | Herne | Boesmolen | 1629 | bestaand |
| Paul Orins | Herne | Boesmolen | 1635 | |
| Nicolas Orins | Herne | Breemmolen | 1862 | verdwenen |
| Franciscus Orins | Herne | Moleken Teveel | 1834 | verdwenen |
| Franciscus Orins[5] | Herne | Moleken Teveel | 1834 | verdwenen |
| François Orins | Herne | ? | 1845 | |
| Jozef Orins | Herne | ? | 1845 | |
| Bernard Orins | Herne | ? | 1845 | |
| ...Orins-Rens | Herne | Hernemolen | v 1834 | bestaand |
| Jean Orins | Hove (Hoves) (Opzullik)(Silly) | moulin de Hoves | 1674 | verdwenen |
| André Orincx | Oudenaken (Sint-Pieters-Leeuw) | molen van Oudenaken | ca 1800 | verdwenen |
| Jean-Baptiste Horinckx | Oudenaken (Sint-Pieters-Leeuw) | molen van Oudenaken | °1801 | |
| Carolus Orincx | Oudenaken (Sint-Pieters-Leeuw) | molen van Oudenaken | °1803 | |
| Jean-Baptiste Orins[6] | Oudenaken (Sint-Pieters-Leeuw) | molen van Oudenaken | °1841 | |
| Eugene Orins | Oudenaken (Sint-Pieters-Leeuw) | molen van Oudenaken | °1842 | |
| Leopold Orins | Schorisse (Maarkedal) | Rizoimolen, Bos Ter Rijst | 1857 | verdwenen |
| Jan-Baptist Orins | Schorisse (Maarkedal) | Rizoimolen, Bos Ter Rijst | 1857-1908 | |
| Petrus Orins | Schorisse (Maarkedal) | Rizoimolen, Bos Ter Rijst | 1908 | |
| René Orins | Schorisse (Maarkedal) | Rizoimolen, Bos Ter Rijst | 1944 | |
| Robert Orins | Schorisse (Maarkedal) | Rizoimolen, Bos Ter Rijst | 1975-1980 | |
| P.J. Oreins | Monstreux (Nijvel)(Nivelles) | Moulin de Monstreux | 1778 | verdwenen |
| Jan-Baptiste Orins | Sint-Lievens-Esse | Biezelenbergmolen | 1824 | verdwenen |
| Theodoor Orins | Sint-Lievens-Esse | Biezelenbergmolen | 1855 | |
| Leopold Orins | Sint-Lievens-Esse | Biezelenbergmolen | 1872 | |
| Theodoor Orins | Tollembeek(Galmaarden)) | Heroutmolen | <1829 | verdwenen |
| Judocus Orinx | Tollembeek (Galmaarden) | Heetveldemolen[7] | 1801 | verdwenen |
| Arnold Orinx | Tollembeek Galmaarden | +1718 | ||
| Jan Anton Orinx | Tollembeek (Galmaarden) | 1722 | ||
| Jan Baptist I Orinx | Tollembeek (Galmaarden) | 1722 | ||
| Jan Baptist Orins | Twee-Akren (Lessen) en Gibeek (Aat) | °1794-1855 |
Aanverwante molenaars[bewerken]
Molenaars leerden doorgaans het vak van vader op zoon. Wel was iedere molenaar niet in de mogelijkheid om al zijn zonen werk te geven. Andere molenaars waren dan bereid om ze aan te werven vermits ze toch een minimale kennis hadden van het vak, waarbij ze gelegenheid hadden om kennis te maken met de dochters. Het gevolg hiervan was dat er nogal wat huwelijken afgesloten werden tussen molenaarsfamilies. Hieronder een lijstje van molenaars die verwant waren met de familie Orinx-Orins.
| Naam | molen | gemeente | verwantschap | met | jaar |
|---|---|---|---|---|---|
| C. Mahie | Koereitmolen (verdwenen) | Asse (Koereit,94) | oom | Ludo Orincx | 1890 |
| A. Van Overstraeten | ? | Asse | echtgenoot | Johanna Orins | 1892 |
| H. Van Horenbeeck | ? 4e sectie 97 | Asse | echtgenoot | Antonia Orinx | 1828 |
| J.B. Nerinckx | Kattenholmolen | Beert | echtgenoot | Catharina Orins | 1833 |
| M. Thiels | Buitenmolen | Herne | echtgenoot | Orins | 1846 |
| J.F. Van Ingelgem | ? | Mazenzele (Opwijk) | schoonvader | Eugenius L. Orincx | 1880 |
| J. De Bilde | Rizoimolen | Schorisse | schoonbroer | J.B. Orins | 1847-1856 |
| E. De Bilde | Rizoimolen | Schorisse | schoonbroer | J.B. Orins | 1847-1856 |
Voetnoten
Bronnen
Externe links
|
Dit artikel "Molenaars Orinx-Orins" is uit Wikipedia. De lijst van zijn auteurs is te zien in zijn historische en/of op de pagina Edithistory:Molenaars Orinx-Orins.
